Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
Siłakulturowegooddziaływaniakompozytorówniewyczerpujesięjednak
wgranicachprymarnegodlaichdziałalnościartystycznejtworzywamuzycz-
nego,choćtamzpewnościąjesttozjawiskomożliwedozaobserwowania
wnajpełniejszymkształcie.Wymienionewyżejprzykładyzaczerpniętezostały
zmuzykidziewiętnastowiecznej,coniejestprzypadkowezuwaginatemat
niniejszejksiążki,inspiracjetegorodzajuniebyłyczymśniespotykanymrów-
nieżwewcześniejszychokresachhistoriimuzyki.Jeślijednakromantyczna
popularnośćtegorodzajuzwiązkównatleinnychprądówistylówmuzycz-
nych,nawetwpobieżnymoglądziezjawiska,wydajesięszczególnieduża,to
zpewnościąwynikatowznacznejmierzezdokonującegosięodpoczątku
dziewiętnastegostuleciaprzewartościowaniasposobówpostrzeganiapostaci
muzykaczyzwłaszczakompozytora.
Muzyk-kompozytorijegomiejscewkulturze
Podobniejakzawódmuzyka-wykonawcy,odtwórcyiinterpretatoracudzego
dzieła,kompozytordoznałswoistejkulturowejnobilitacji,którejwynikiem
byłoumieszczeniegonadziewiętnastowiecznejskaliwartości–wrazzpoetą–
wszereguobdarzonychmocąkreacyjnąnadprzeciętnychjednostek.Wyzwolenie
kompozytorazzawodowejzależnościodmecenasalubzleceniodawcy,wjakiej
pozostawałpraktyczniedokońcaeryklasycznej,zbiegłosięwczasiezezmia-
namiwpostrzeganiusamejmuzyki,która,choćwogromnejmierzeopartana
umiejętnościachitechnicznejbiegłości(romantyzmjestwszakerąpopularno-
ściwirtuozów
1
),wówczesnymodbiorze,szczególnieliterackimifilozoficz-
nym,zostaławsporejmierzeoderwanaodaspekturzemieślniczego
2
.Jeszcze
1
Natematromantycznego(literackiegoipublicystycznego)stosunkudowirtuozerii
wykonawczejzob.m.in.S.Bernstein,VirtuosityoftheNineteenthCentury.PerformingMusic
andLanguageinHeine,Liszt,andBaudelaire,Stanford1998.
2
Wartosobieuzmysłowić,żeobyczajkomponowaniabezzamówienia(azatemizgóry
określonegoźródłafinansowania)jestdośćnowymzjawiskiemkulturowymiżejeszcze
praktyczniewszystkiearcydziełaMozartapisanebyłynakonkretnezlecenie.Zdrugiej
stronyproblemzarobkowaniastajesiędlakompozytorówkwestiąpierwszejwagi–czego
byćmożenajdobitniejszymprzykładembyłwłaśnieWagner,borykającysię,jakwiększość
kompozytorówwepoce,zproblemaminaturyfinansowej,wielokrotnieuciekającyprzed
wierzycielamiiutrzymującysięprzezwiększośćswojegożyciadziękiśrodkompożyczonym
lubuzyskanymodbogatychwielbicielijegotalentu.JednocześniejednaktensamWagner
wSztuceirewolucjipomstowałnamariaższtukizkrólestwempieniądza(sztukazaprzedała
sięciałemidusząpanuinnemuistokroćgorszemu:przemysłowi.R.Wagner,Sztukairewolu-
~16~
