Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KrótkizaryshistoriipuryzmujęzykowegowNiemczech
27
Spośródbarokowychstowarzyszeńjęzykowychwyróżniałosięza-
łożonewroku1617wWeimarzendieFruchtbringendeGesellschaf”
(nStowarzyszenieOwocodajne”)znaneteżjakonPalmenorden”(nZa-
konPalmowy”).ObokwspółtwórcystowarzyszeniaksięciaLudwika
vonAnhalt-Kötheniprzedstawicieliarystokracji,działalituznani
gramatycyipisarzejakJustusGeorgSchottelius,ChristianGueintz,
GeorgHarsdörfer,MartinOpitzczyPhilippvonZesen.Zajmowano
siętłumaczeniami,doskonaleniemstylu,poprawnościgramatycz-
nej,alepróbowanoteżzastępowaćwyrazyobcewyrazamirodzimy-
mi.Wieleztychzniemczeńzachowałosiędodniadzisiejszego,np.
beobachtenzamiastobservieren,Buchstaben(zamiastLettren)(por.
Polenz1994).Niektórestałysięobiektemironicznychuwagchoćby
autorówdziewiętnasto-idwudziestowiecznych,irównieżdzisiajsą
synonimemnieudanych,wręczśmiesznychzniemczeń,por.propo-
zycjezastąpieniawyrazuNase(uważanegowówczasniesłusznieza
pożyczkę)przezGesichtserker,dosłownie:wykusztwarzowy.
Świadomośćzagrożenianapływemobcegosłownictwabyłaobec-
nanietylkowelitarnychstowarzyszeniachjęzykowych,alerównież
wtekstachludowych.Okołoroku1638pojawiasięanonimowywiersz
satyrycznynEinnewKlagelied,TeutscheMichelgenannt,wideralle
Sprachverderber(...)”
,któryzostałnapisanywkonwencjiskargina
używaniewyrazówobcych.nNiemieckiMichel”(nDerTeutscheMi-
chel”)
1
tonarodoweuosobienieówczesnegoNiemca,wXVIwieku
symbolizujenajpierwnierozgarniętegochłopaprostaka,później
prostego,aleuczciwegochłopa,wXVIIwiekutopersonifikacja
mieszczańskichcnótiniemieckiegopatriotyzmu.Prototypowy(ten
późniejszy)Michelposługujesięjęzykiemojczystymijestprzeciw-
nyrozpowszechnianiuobcejkulturyiobcychjęzyków(por.Szarota
1988:72,Jones1995:138n.,Lipczuk2007:39)
2
.
1
Pierwszyzapisnazwy-symboluniemieckościnDerTeutscheMichel”znajduje
sięwzbiorzeprzysłówniemieckichSebastianaFranckazroku1541,alenależyprzy-
puszczać,żezwrottenmagenezęwcześniejszą(por.Szarota1988:11n.).
2
OewolucjiwizerunkunNiemieckiegoMichela”wkontekściehistoryczno-kul-
turowympor.Szarota(1988).
