Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
bieckiego,którywyróżniłfakultatywneikombinatorycznewarianty
fonemu[Trubiecki1975:45-49].
Wpolskiejliteraturzejęzykoznawczejteoriawariantujęzykowego
doczekałasiędokładnejcharakterystykiwpracyAdamaHeinza.Au-
torprzezwariantywnośćrozumienzwielokrotnieniedanejjednostki
systemowej”,copowoduje,żepojawiasięonanwpostaciachróżnych,
leczekwiwalentnych,jeślichodzioistotęowejjednostki”[Heinz
1974a:140].
ArtykułAdamaHeinzazapoczątkowałpolskiebadanianadwa-
riantywnością[Urbańczyk(red.)1977;Gajda(red.)1991;Janaszek
2003].RównieżpozagranicamiPolskiszerszezainteresowaniewa-
riancjąnarodziłosięwlatachsiedemdziesiątychXXwieku[Bailey
1973;Gorbaczewicz1978].
SzerokierozumieniepojęciawariancjaprzyjmujeAdamWeins-
berg.Jegozdaniempolegaonanatym,nżealboróżneodsiebiejed-
nostkijęzykapełniątęsamąfunkcję,albo,odwrotnie,różnefunkcje
sąpełnioneprzeztęsamąjednostkę.Wpierwszymwypadkumówi-
myowariancjiformalnej,czyliowielokształtności,wdrugim–owie-
lofunkcyjności.Wwypadkuwariancjiformalnejwyborudokonuje
nadawcatekstu,wwypadkuwielofunkcyjności–odbiorca”[Weins-
berg1983:110-111].Pierwszerozumieniewariancji(wariancjafor-
malna)jestogólnieprzyjętewliteraturzejęzykoznawczej.Drugie
jestznacznieszersze(wariancjafunkcjonalna,wielofunkcyjność)–
zachodziwtedy,kiedytasamajednostkapełniróżnefunkcje,cowi-
daćszczególniewyraźniewwypadkupolisemii.
Zewszystkichpodsystemówgramatycznychjęzykapolskiegonaj-
pełniejwariancjazostałaopracowanadlafonetyki[Karaś,Madejo-
wa(red.)1977;Kąś1988;Lubaś,Urbańczyk1994;Madelska1995;
Richter,Domagała1995;Nowakowski1997;Madelska2005;Osie-
wicz2007b;Więcek-Poborczyk2014]ifleksji[Brzezina1982;Ksią-
żek-Bryłowa1988;Krzyżanowski1992;Skubalanka,Książek-Bryłowa
1992;Książek-Bryłowa1994].Wariantywnośćsłowotwórczaniebyła
dotychczasprzedmiotempoważniejszychanaliz,choćpewnepróby
podejmowanowodniesieniudopolszczyzny[Winkler-Leszczyńska
1964;Strutyński1979;Sierociuk1991;Ruszkowski2007]iinnych
10
