Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.WARSZAWIANKA–PIEŚŃPOWSTANIALISTOPADOWEGO
9
PierwszemelicznewykonaniespolszczonejWarszawiankiodbyło
sięwTeatrzeNarodowym5kwietnia1831rokuispotkałosięzży-
wiołowąreakcjąpubliczności.Poprezentacjitejmiałymiejscenastęp-
ne,amimotoWarszawiankaSienkiewiczaiKurpińskiegoniezdo-
była,niezdążyłazdobyćpopularnościporównywalnejzesławąorygi-
nałuweFrancji.Nicniewskazujenato,iżby-jakchcetegolegenda
-śpiewanojąwpowstańczychoddziałach,szczególniewchwilipo-
przedzającejnatarcie.Rzeczywistyrozgłosiznaczeniepieśńtazdo-
byłatrzydzieścilatpóźniej,wdobiepowstaniastyczniowego,ajed-
nakwhistorycznejświadomościPolakówuchodzizaswoistyhymn
powstanialistopadowego.Boteżiwydajesięutworemnajlepiejod-
dającymatmosferętamtegoczasu,najbardziejdlaniegoreprezenta-
tywnym,zarównopodwzględemideowym,jakiartystycznym.
Lirykatowarzyszącapowstaniumiałanaogółcharakterpoezji
tyrtejskiej.Utrzymananajczęściejwformiewezwaniadoboju-wy-
rażałaiutrwalałabitewneuniesienie,poczuciemocy,determinację
wwalce.Stanowiłaśrodekpatriotycznejmobilizacji,czynnikspaja-
jącywspólnotęwalczących.Dominowałwniejtontriumfu,choćnie-
kiedydogłosudochodziłytakżeprzeczuciaśmierci,zagłady.9Obok
emocjonalizmuważnącechątejpoezjibyładoraźność.Utworylisto-
padoweżyjąchwilą,układająsięwkronikępowstańczychwypad-
ków,przyczymodzwierciedlająnietylkozewnętrzneokoliczności,
aleiideowespory,dylematy,jakichwówczasniebrakowało.To
sprawia,żeniejednokrotnieprzybierająonekształtwierszowanej
publicystykiowyraźnychfunkcjachpolitycznychiagitacyjnym
piętnie.
Lirykalistopadowapowstawałazmyśląożołnierskiejbraci,aza-
temmusiałabyćwpełnikomunikatywna.Prostotajęzykowa,intelek-
tualneuproszczenie,stereotypizacjawyobrażeń,alegoryczność-to
konsekwencjerealizacjitegozałożenia.Myśloadresacierzutowała
takżenawybórgatunku.Ponieważpodmiotemutworówpowstań-
czychbywałnajczęściejuczestniklubnaocznyświadekwydarzeń,je-
gorelacjęujmowanowformęłatwotrafiającejdoodbiorcygawędy,
ballady,żołnierskiejpiosenki.Powstańczyautorzychętniesięgali
równieżpogatunkidobrzejużwtedyzakorzenionewtradycjipol-
skiejpoezjipatriotycznej,takiejakoda,hymn,pieśń.
si99Zob.J.Znamirowska,op.cit.,s.38.
