Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
–zależnośćwartości–rzeczymająwartośćstałączyzależnąodokoliczności
(spórmiędzyabsolutystamiarelatywistami)2;
–historycznazmiennośćwartości–czywartośćzmieniasięzupływemczasu
izmianąwarunkówhistorycznych(pozytywnienatopytanieodpowiadająprzed-
stawicielehistoryzmu);
–pewnośćwartości–czymożnaowartościachwypowiadaćsądyzcałkowitą
pewnościąichtrafności(kwestiauwzględnianaprzezsceptycyzm);
–poznawczeujęciewartości–wjakisposóbwartośćjestpoznawanaprzez
człowieka(racjonalizmversusempiryzm),problemnaturypoznaniaprzezumysł
finezyjny(fr.espritdefinesse)orazumysłnaukowy(fr.espritdegéométrie);pro-
blemzasięguludzkiegopoznania(dogmatyzmversusagnostycyzm)[Didier1984];
–problemładuaksjologicznego(możliwościtworzeniahierarchiiwartości)3.
Wewspółczesnejfilozofiinajbardziejrozpowszechnionyjestpogląd,żewartość
oznaczapewienstosunekdziałającegoczłowiekadodanegoprzedmiotu,związany
zprzeświadczeniem,żeówprzedmiotpotrafizaspokoićjegopotrzeby.
Westetyce(dzialefilozofiizajmującejsięteoriąpiękna)zagadnieniewarto-
ścijestpodejmowanewodniesieniudodziełsztuki[Gołaszewska1986a,1986b;
Kotowa1989;Cejnowa,Dziemidok,Janiak1995].Sporyestetykówdotyczące
naturytychwartościkoncentrowałysięikoncentrująnadalwokółodpowiedzina
pytania:czywartościmającharakterautonomiczny,czyteżzależnyodinnych
wartości;czywartościprzynależąobiektywniedoprzedmiotów,czyteżwynikają
zsubiektywnychdoznańodbiorcy[Białynicka-Birula2003].
1.2.Wartośćwantropologiikulturowej
Zfilozoficznymiujęciamisilniekorespondująujęciawartościwantropologii
kulturowej.Sąoneujmowanewróżnorakisposób.Mogąbyćtraktowanejakosen-
tymenty[Evans-Pritchard1940],pojęcia[Kluckhohn1951],uogólnioneznaczenia
(Florence),nieświadomezałożenia[Homans1951],relacjeinteresu(Radcliffe-
-Brown)czyetos(Kroeber)[Graeber2001].
Wartośćwantropologiijestzakorzenionawsymbolachiznaczeniach.Stano-
wiąoneidee,którewpływająnawyboryróżnychschematówdziałańiokreślają
2Absolutyzmaksjologicznyprzyjmuje,żewartościstanowiąodrębnąrzeczywistość,nieza-
leżnąodsubiektywnychnastawieńjednostek,interesówgrupspołecznych,procesówhistorycznych;
sąonestałeiniezmienne.Relatywizmaksjologicznygłosi,żewszelkiewartościmającharakter
zmienny,względny,tzn.sąonewartościamitylkodlaokreślonegopodmiotulubzewzględuna
danąsytuację.
3HierarchiawartościwedługM.Schelera:1)szacunekdotegocodobre,2)szacunekdotegoco
szlachetne,3)szacunekdotegocopiękne.Szerzejzob.[Didier1984].
