Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
1.Zarysproblematykizadłużeniagospodarstwdomowych
Elementemotaczającejgospodarstwadomowerzeczywistościjestrównież
niepewnośćobejmującawielesferżycia,wtymrównieżkwestięmożliwo-
ścifinansowaniaprzyszłejkonsumpcji.Motywprzezornościowy,osadzony
teoretyczniewwarunkachniepewnościcodokształtowaniasięprzyszłych
dochodów,skutkujeoszczędnościamibuforowymi,gromadzonymiprzezgo-
spodarstwadomowewceluredukcjinegatywnegowpływuspadkudochodów
napoziomkonsumpcji(Carroll1992,1997;Deaton1991).Wkontekście
zadłużaniasięgospodarstwdomowychjegooddziaływaniejestpodobnedo
ograniczeńpłynności(Bertolaiin.2006;Deaton1999).Motywprzezorno-
ściowyjestzresztąsilniepowiązanyzograniczeniamitegotypu(Carroll,
Kimball2001;Deaton1991;Deidda2013;Xu1995).Coistotne,podmiot
decyzyjny,którywdanymczasieniedoświadczaograniczeńwdostępiedo
rynkukredytowego,itakpodejmujedecyzjezgodnieztakimwzorcem,jakby
ichdoświadczał,jeślitylkoistniejemożliwośćwystąpieniaograniczeńwprzy-
szłości.Wwarunkachograniczeniapłynnościorazoszczędnościdyktowa-
nychefektemprzezornościowymdecyzjegospodarstwdomowychopisuje
raczejwygładzaniekonsumpcjiwkrótkimokresie(naprzykładkilkulat),tak
zwanewygładzanieowysokiejczęstotliwości(„high-frequency”smoothing),
aniżeliwygładzaniedługoterminowe,obejmująceperspektywęcałegożycia
(Deaton2005).
Choćwłączenieniepewnościczyteżograniczeńpłynnościdomodelo-
waniawkontekściewyborumiędzyokresowegogospodarstwadomowego
pozwalaprzynajmniejczęściowowytłumaczyćobserwowalnąempirycznie
wrażliwośćkonsumpcjinazmieniającysiędochód,tonadalwujęciumode-
licyklużyciapozostajewmocyzałożenieoracjonalnościpodmiotudecy-
zyjnego.Jakjednakwskazująekonomiścibehawioralni,jednostkiwswych
decyzjachdotyczącychoszczędzaniaipożyczaniadalekiesąoddziałania
narzeczwygładzaniakonsumpcjiwczasie,azatemnieprowadządługofa-
lowegorachunkuoptymalizacyjnego.Popierwszedlatego,żerozwiązywanie
skomplikowanegozadaniazzakresuoptymalizacjidynamicznejprzekracza
ichmożliwości.Znacznaczęśćkredytobiorcówcechujesiędużąignorancją
matematycznąorazniezrozumieniemprawniczo-finansowegojęzykatowa-
rzyszącegoumowomkredytowym(Lusardi,Mitchell2014;Lusardi,Tufano
2015;Martin2010).Podrugie,wgręwchodząpsychologiczneuwarunko-
waniapodejmowaniadecyzji,którezdająsięodgrywaćznacznieważniejszą
rolęwwyjaśnianiudysproporcjiwzakresiezdolnościfinansowych(financial
capabilities)kredytobiorcówaniżeliróżniceczystoinformacyjne(DeMeza
iin.2008).Byćmożezatemjesttak,żeowanegacjaracjonalności,będąca
orężemekonomiibehawioralnej,oznaczaprzesunięcieLCHwstronęteorii
