Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
1.Zarysproblematykizadłużeniagospodarstwdomowych
realizacjijedyniepoprzezzadłużaniesię–dziewiątagrupadecylowasięgapo
kredyt,próbującpodążaćzakonsumpcjąnajbogatszych,ósmaczynitosamo,
majączapunktodniesieniapoziomkonsumpcjigrupydziewiątej,itd.Wświetle
tejkoncepcjirosnącenierównościdochodowestająsięznaczącądeterminantą
procesuzadłużaniasięgospodarstwdomowych.
EchoustaleńDuesenberry’egoprzebijarównieżzdrugiej,alternatywnej
koncepcjitłumaczącejzadłużaniesięgospodarstwdomowychwwarunkach
rosnącychnierównościdochodowych,amianowiciehipotezyspadającychpłac
(fallingwageshypothesis)(Barba,Pivetti2009;Stockhammer2012,2015).Tym
razemzadłużaniesiętłumaczonejestniepoprzezchęćnaśladowaniainnych,
alejestefektemprzywiązaniadowłasnegowzorcakonsumpcjirealizowane-
gowokresachwcześniejszych(backward-looking,self-regardingconsumption
norm),azagrożonegoniekorzystnymitendencjamiwzakresiekształtowania
siędochodówzpracy.To,coniewątpliwieczynitetendencjejeszczebardziej
dolegliwymi,toograniczaniehojności(regres)państwadobrobytu.
Jeślispojrzećnaempiryczneustalenia,towzrostowinierównościdocho-
dowychwostatnichdekadachrzeczywiścietowarzyszyłwzrostzadłużenia
gospodarstwdomowych(zob.Barba,Pivetti2009;Bertola,Hochguertel2007;
Colettaiin.2019;Iacoviello2008;Krueger,Perri2006;Kumhofiin.2015).
Tenżewzrostnierówności,zapoczątkowanynaprzełomielat70.i80.XXwieku
przedewszystkimwkrajachanglosaskich,wciągujednejdekadyprzerodziłsię
wzjawiskoocharakterzeglobalnym,obejmujączasięgiemrosnącązbiegiem
latliczbękrajów(OECD2008,2011b,2015).
Niezależnieodtego,wjakimzakresiehipotezykaskadwydatkowychoraz
spadającychpłacsprawdzająsięwtłumaczeniurosnącegozadłużeniagospo-
darstwdomowych(szerzejzob.Moore,Stockhammer2018),dająoneod-
powiedźtylkonapytanieomotywyzadłużaniasięgospodarstwdomowych.
Dlaczegojednaktakznaczącywzrostzadłużeniabyłwogólemożliwy?Jaksię
wydaje,zaprocestenodpowiedzialnesąwdużejmierzezmianypolitykigospo-
darczejwarunkowanetriumfemideologiineoliberalnejwlatach80.XXwieku,
wszczególnościprzekonaniemopotrzebiederegulacjiwieluobszarówgospo-
darki.Towłaśnieperspektywaekonomiipolitycznej,akcentującaznaczenie
przeobrażeńwspółczesnegomodelukapitalizmudlaprocesówoszczędza-
nia,konsumpcjiizadłużania,będzieostatnimelementemprezentowanego
wtympodrozdzialekrótkiegoprzeglądudeterminantorazteoriizadłużania
sięgospodarstwdomowych.
Strukturalnezmianywprowadzanedosystemuekonomicznegoodprzeło-
mulat70.i80.ubiegłegowiekumiaływzamierzeniuskutkowaćderegulacją
gospodarkijakocałościiwytworzeniemwiększejpresjiwzakresiekonkurencji
