Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Teoretyczneaspektyzadłużaniasięgospodarstwdomowych
19
normatywnej,odrealizacjifunkcjideskryptywnejdorealizacjifunkcjipre-
skryptywnej(Deaton2005;Shefrin,Taler1988)3.
Osobyniezamożne,którezazwyczajsąklientamipodmiotówoferujących
wysokooprocentowaneproduktypożyczkowe,doświadczająrzadkościwielu
zasobów(pieniędzy,czasu,żywności).Tenstanpowoduje,żeichuwagazostaje
skupionanaposzukiwaniurozwiązańnajbardziejpalącychproblemówdnia
codziennegoitracąprzytymzhoryzontudługookresowenastępstwaswych
działań.Możnazatemprzypuszczać,żedecyzjesąpodejmowaneprzeztejed-
nostkiwwarunkachobniżonychmożliwościpoznawczych(cognitivecapacity)
iniesąkwestiąpreferencjiadaptacyjnych(adaptivepreferences)aniszczegól-
nychpatologicznychzachowańpłynącychz„kulturyubóstwa”
.Sąnatomiast
wynikiempsychologiiubóstwa,dlaktórejdeficytzasobówjestspecyficznym
paliwem(Maniiin.2013;Mullainathan,Shafir2013;Shahiin.2012).
Osobistedoświadczenie(heurystykadostępności;availabilityheuristic)
czyteżawersjadodokonywaniawyboruwwarunkachdużejliczbymożliwych
opcji(przykładowo–ofertkredytu)mogąrównieżprowadzićdonieoptymal-
nychdecyzjikredytowych(Bertrandiin.2010;DellaVigna2009;Wałęga2013:
37–38).Wynikiemksięgowaniamentalnego(mentalaccounting),czylizespołu
kognitywnychoperacjiprzeprowadzanychprzezjednostkę,aodnoszącychsię
dokategoryzowania,ocenianiaikontrolowaniaswejaktywnościfinansowej
(Taler1999),możebyćawersjadozadłużaniasię(Hirstiin.1994;Prelec,
Loewenstein1998).Decyzjejednostekmogąbyćrównieżobciążonenadmier-
nymoptymizmem(overoptimism)codopoziomusamokontroli–zeszkodą
dlakredytobiorcy(Heidhues,Kőszegi2010).Zbytoptymistyczneprzewidywa-
niacodoswejsytuacjifinansowejskorelowanesąpozytywnie–jakdowodzą
HyytineniPutkuri(2018)–zwiększąwartościąwskaźnikacałkowitegoza-
dłużeniadorozporządzalnegodochodu(debt-to-incomeratio).Skłonnośćdo
silnegozadłużaniasięmożebyćtakżewynikiemintuicyjnegolinearyzowania
funkcjiwykładniczych(exponentialgrowthbias),czegokonsekwencjąjest
niedoszacowaniekosztówzobowiązaniakredytowego(Stango,Zinman2009).
Nadecyzjeodnośniedozadłużaniasię,atakżepożyczania,wpływmarównież
3Niewątpliwiedorobekekonomiibehawioralnejmarównieżniebagatelneznaczenieprak-
tyczne–rozpoznanieuwarunkowańpsychologicznychpodejmowaniadecyzjizzakresukon-
sumpcji,oszczędzaniaikredytowaniastworzyłoprzestrzeńdlapolitykiukierunkowanejzjednej
stronynawymuszaniedostarczaniaprzezkredytodawcówinformacjiadekwatnejzperspekty-
wyniwelowaniapodstawowychbłędówpoznawczych(cognitivebiases)(Bertrand,Morse2011;
Sunstein2006:260–261),zdrugiejzaś–takieprojektowaniedomyślnychopcji(defaultoptions)
przywyborachzwiązanychprzykładowozdługoterminowymoszczędzaniemwfunduszach
emerytalnych,którepozwalająnazwiększeniestóposzczędzania(Choiiin.2002,2004,2006;
Madrian,Shea2001).
