Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Teoretyczneaspektyzadłużaniasięgospodarstwdomowych
21
domowegowcelurealizacji„obowiązujących”wzorcówkonsumpcji,zgodnie
zzasadą„keepingupwiththeJoneses”
.Cowięcej,przywiązaniedoosiągnię-
tegodotychczasowegostandardukonsumpcjitłumaczysztywnośćwydatków
konsumpcyjnych(short-runrigidityofconsumption)wczasachdekoniunktury
ispadkudochodówgospodarstwadomowego.
Współcześniezasada„keepingupwiththeJoneses”wymagajednak,jak
sięwydaje,pewnegoprzeformułowania.Oilebowiemkilkadziesiątlattemu
naśladowanibylizazwyczajsąsiedzi,czyliosoby,zktórymijednostka(go-
spodarstwodomowe)miałaczęsty,bezpośrednikontakt,otylewspółcześnie,
wdobieogromnegooddziaływaniatelewizjiiinnychmediówelektronicznych,
istotnągrupąodniesieniastalisięludziewielkiegobiznesu,większeimniejsze
gwiazdyshow-biznesuczycelebrycirealizującyponadnormatywnąkonsump-
cję(Schor1999,2002).Mediakreującenowe,częstoniedościgłestyleżycia
wobecrosnącychdysproporcjimiędzydochodamiaaspiracjamizaczęłypełnić
funkcjęsiłynapędowejspecyficznegocywilizacyjnegomodelufunkcjonowania
społeczeństwa–nowegokonsumeryzmu(newconsumerism),polegającegona
życiuponadstandziękizadłużaniusięnarynkachfinansowych.Dwomainnymi
siłamiwspierającymiprzejściedotegomodelufunkcjonowaniaspołeczeństwa
wsferzekonsumpcjibyłyrosnącenierównościdochodoweorazmiejscepracy,
którewrazztelewizjąstałosięprzestrzeniąsocjalizacji,zastępującwtejroli
otoczeniesąsiedzkie.Wefekcienaśladownictwowertykalnezaczęłowypierać
naśladownictwohoryzontalne,azasada„keepingupwiththeJoneses”stopnio-
woustępowałazasadzie„keepingupwiththeGateses”7.
SocjologiczneinterpretacjeprocesukonsumpcjidokonaneprzezDuesen-
berry’egowrazzeznaczniewcześniejsząteoriąklasypróżniaczejVeblena
(1899),akcentującąrolękonsumpcjidemonstracyjnej,czyteż,inaczejmówiąc,
ostentacyjnej(conspicuousconsumption),wpodkreślaniustatususpołecznego
amerykańskichklaswyższychwXIXwieku,leżąupodstawwspółczesnejhi-
potezykaskadwydatkowych(expenditurecascadeshypothesis)zaproponowa-
nejprzezFrankaiin.(2014).Zgodniezniąodniesieniemreferencyjnymdla
gospodarstwadomowegowzakresiewzorcówkonsumpcjisągospodarstwa
znajdującesięwsąsiedniej,wyższejgrupiedochodowej,azatemmamydo
czynieniazwzorcamiaspiracyjnymi(upward-lookingconsumptionnorms).Gdy
dochodynajbogatszychrosnąnieporównywalnieszybciejniżdochodypozosta-
łych,uruchamiasiękaskadawydatkówgospodarstwdomowychmożliwychdo
7Schor(2002:5)maświadomość,żejesttopewneprzejaskrawienie.Jaksamaprzyznaje,
zasadarównaniadoGatesówmożebyćwłaściwadla20%najbogatszychgospodarstwdomo-
wych,dlawiększościzaśgrupąodniesieniasądefactoprzedstawicieleklasyśredniejwyższej
(uppermiddleclass).
