Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1020Rozwójpsychicznydzieciwujęciuparadygmatuspołeczno-interakcyjnego
19
działywańdorosłychopiekunów.Odpoczątkużyciawchodziwaktywne
interakcjezeswymotoczeniemspołecznym.Ujawniająccharakterystyczny
dlasiebiewzorzecfunkcjonowania,„wymusza”odpowiedniezachowania
opiekującychsięnimosób.Odpierwszychdniżyciadzieckodopasowuje
siędowzoruzachowaniaopiekunów,ajednocześnieopiekunowiedopa-
sowująswedziałaniadowzoruaktywnościdziecka.
Obiestronysąwtejinterakcjiaktywne,obienawzajemformująswojezachowania,
atakżewzajemnewobecsiebieoczekiwania.Rozwójmożnawięcuznaćzawspólne
przedsięwzięcieludzi-wpoczątkowymokresieżycia-dzieckaidorosłego,apo-
temzaefektkontaktówzludźmiwżnymwieku(Brzezińska2000,s.16).
AnnaBrzezińskaprzypisujeinterakcjommiędzyrozwijającąsięjed-
nostkąaotoczeniemdwojakieznaczenie.Popierwsze,przyjmuje,żeinter-
akcjezotoczeniemsąwarunkiemkoniecznymrozwoju.Podrugie,zakłada,
żejakośćinterakcjimiędzyosobąaotoczeniemjestwynikiemrozwoju,co
powoduje,iżwkażdymkolejnymokresieżyciazmieniasięsposóbuczest-
niczeniajednostkiwświecie.
Jesttorezultatinterakcjikompetencjinabytychwokresachpoprzednichorazzmia-
nywymagaństawianychprzezotoczenie.Tazmiana-wstosunkudopoprzedniego
okresużycia-tworzynowąsytuacjępsychologiczną,wymagającąopanowaniano-
wychkompetencji,byztyminowymiwymaganiamisobieporadzić,cozkolei
powoduje,zwrotnie,spostrzeganiejednostkiprzezotoczeniejakobardziejkompe-
tentnejniżwcześniejikolejnązmianęwymagań/oczekiwańiłdacapoalfine(Brze-
zińska2005a,s.11).
WporównaniuzprzedstawionymikoncepcjamiteoriaAnnyBrzeziń-
skiejzawieraistotnenovum.Autorkawykorzystujedorobekpsychologii
poznawczejiujmujeprocesrozwojuzperspektywyjegopodmiotu.„Jed-
nostkaspostrzegaswojeotoczeniewokreślonysposób,dokonujeinterpre-
tacjitego,cospostrzegaiwrezultaciepodejmujeżnorodnedziałania
służącezjednejstronyzaspokojeniujejosobistychpotrzeb,azdrugiej,
spełnieniuoczekiwańiwymagańotoczenia”(Brzezińska2000,s.190).Po-
nadtojednostkanietylkorozwijasięwokreślonymotoczeniuspołecznym,
zorganizowanymnażnychpoziomach,alejestrównieżzanurzonawswej
przeszłości,zktórejczerpiewiedzę,jakdziałaćwżnychsytuacjach;jest
umiejscowionawteraźniejszości,doświadczającżnychnaciskówtak
zwłasnegoorganizmu,jakizotoczenia,ajednocześniejestzorientowana
naprzyszłość,którąprzewidujeiplanuje.
Abywyjaśnić,wjakisposóbparadygmatspołeczno-interakcyjnyujmuje
istotęrozwojupsychicznego,należyrozpatrzyćtrzyaspekty:(1)cechy,któ-
redzieckownosiwprocesrozwoju,aktórestanowiąjegogenetycznewy-