Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.fiPrzeklętynieobecny”
9
Tymjednak,cowfenomenienartystyprzeklętego”wydajesiębodajnaj-
bardziejzdumiewające,jestcałkowitanieobecnośćtejkategoriiwdyskursie
teoretycznoliterackim
11
.Brakówdostrzegłjużwlatachdziewięćdziesiątych
GrzegorzGazda,stwierdzając,żepozanzdawkowyminapomknieniami”
12
inese-
istycznymialuzjami”nieistniejąwłaściwiepoważniejszepróbyinterpretacji
tegozagadnienia
13
.Dodziśwzasadzieniewielesięzmieniło.Nadpowodami
tejnieobecnościwartobysiępochylić,zwłaszczawperspektywiemożliwości
modernizacjikategorii.Niemniejto,conieobecnewdyskursie,cozeńwpew-
nymsensienwykluczone”(objętenieomalmetodologicznymzakazem),ztrudem
dajesię–iwtymcałykłopot–redefiniować.Tłumaczyłobyto,przynajmniej
wjakiejśmierze,przywołanąnapoczątku,słownikowądefinicję,która–co
wartopodkreślić–jestwyjątkowostabilna(statyczna).Zdajesię,żedotego
stopnia,iżniewieledziśznaczy.Należałobywzwiązkuztymspróbowaćprzyj-
rzećsięmiejscu,wktórymfiguranartystyprzeklętego”masięcałkiemndobrze”.
Otóżkażda,sensownapróbamodernizacjitejfigury,biorącapoduwagę
zjednejstronyaktualnykontekstspołeczny,polityczny,ekonomicznyikultu-
rowy,zdrugiejnatomiastobserwowanyobecniewnauceoliteraturzekolejny
npowrót”dopodmiotowegoaspektuliteratury(innasprawa,żeowoodejście,
atymbardziejzerwanie,wrzeczywistościnigdyniemiałomiejsca),musi
przyswoićsobiepewneniewygodne(zwłaszczadlateoretyków),dziedzictwo,
którenpierwotny”,romantyczno-modernistycznywzorzecnartystyprzeklętego”
skryciewsobieprzechowuje.Niemogącznim,ottak,zerwać,musiwystawić
siebie,krytykatowie,naowąpokusępłynącązestronytego,cobiograficzne.
Podjąćpewnezwiązaneznimpodwójneryzykoosunięciadyskursu.Popierw-
sze,wstronęnnaiwnego”(ówoceniającyepitetbędękonsekwentnieujmował
wcudzysłów)przekonaniaorzeczywistej,egzystencjalno-tekstowejjedności,
skutkującegowpraktyceupodrzędnieniem(instrumentalizacją)dzieła(teks-
tu)względembiografii(kontekstu),wobecktórejutwórliterackistanowić
możenajwyżejwspomagającąwywódbadaczailustrację,cozresztązdarzało
sięczynić,zwłaszczakrytyce,naderczęsto.Podrugie,wstronęniedokońca
uświadomionegoodtwarzania(ipodtrzymywania)wprocesiekonstrukcji
egzystencjalno-tekstowejjednościpodziałunadwieodrębnesfery:estetyczną
(związanązdziełem)iantropologiczną(związanązżyciemautora),podziału
11Wartorównieżodnotować,żehasłonpoetawyklęty”(lubjemupokrewne)niepojawia
sięaniwSłownikuliteraturypolskiejXIXwieku,aniteżwSłownikuliteraturypolskiejXXwieku.
12
Jeślirzeczdotyczywspółczesnegoartysty,tozregułysątoogólne–iwtymsensie
bezpieczne–konstatacje.Jedenprzykład:nRóżyckigrazromantycznymimodernistycznym
mitemartystyprzeklętego,eksponującperwersyjnywymiarwzniosłości”(A.Spólna,Upiorne
transformacje.Pytanieomocsłowaikondycjępoetyw„Literach”TomaszaRóżyckiego,nFraza”2017,
nr3–4;tekstdostępnynastronie:http://fraza.univ.rzeszow.pl/teksty_naukowe/anna-spolna-
upiorne-transformacje-ze-streszcz.pdf[dostęp:03.03.2019]).
13Zob.G.Gazda,dz.cyt.,s.43.KrótkiszkicGazdystanowituwzasadziejedynywyjątek.
