Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
JoannaBilińska-Brynk,MilenaHebal-Jezierska,IlianaGenew-Puhalewa
3.2.Związkifrazeologiczne
Frazeologizmysąnastępnągrupą,wktórejwidzeniejestpojmowanenietyl-
kosensoryczne,aleteżmentalne.Nadominacjęznaczeńmentalnychnadsenso-
rycznymiwwyrażeniachsfrazeologizowanych,komponentami,którychsąwyrazy
związanezwidzeniem,zwracaliuwagęJ.BartmińskiiS.Niebrzegowska-Bartmiń-
ska(2009:113).Znaszychwstępnychobserwacjiwynika,żeznaczeniamentalne
(gnoseologiczne)WIDZENIA,którychśladjestwidocznywefrazeologii,profilują
jenastępująco:1.zacząćcośrozumiećlzauważaćlniezauważać,nierozumieć;2.
analizować,zwracaćuwagęnacoś,uważać,rozumieć;3.wiedziećcoś,miećświa-
domośćczegoś,aleniechciećtegowiedzieć.
Pierwszezwymienionychznaczeń,Czacząćcośrozumiećlzauważać’
,jestwi-
docznewnastępującychfrazeologizmach,częśćktórychjestbiblizmami:1)(pol.)
łuskispadajązoczu,klapkispadłyzoczu;(cz.)strhnoutněkomubělmozočí,spadlo
někomubělmozočí,spadlykomużupiny;(sl.)żeletakratmujepadlamrenazoči;2)
(pol.)ktośkomuśzdjąłbielmozoczu;(błg.)падамибулотооточите,(sl.)pote-
gnitikomumrenozoči,ruснятьбельмасглаз;3)(pol.)przejrzećkogoś,(sl.)videti
vdużo;videtiskozikoga,pogledatikomupodkožo;4)(pol.)przejrzećnaoczy,(błg.)
отварятмисеочите;5)(pol.)prawdawoczykłuje,(sl.)resnicavočibode,(błg.)
истинатабоде(вочите);6)(pol.)prawdawychodzinajaw,błg.истината
излизанабялсвят.
Drugiementalneznaczeniewidzenia,Canalizować,zwracaćuwagę,rozumieć’
,
odzwierciedlaparemiapochodzeniabiblijnegowidziećźdźbłowokubrataswego,
abelkiwokuswoimniedostrzegać(por.(błg.)виждашсламкатавокотона
братси,анезабелязвашгредатавсвоетооко,(cz.)nevidětbřevnovokusvém,
vidětsmítkovokusvéhobližníhoanevidětbřevnovokusvém,(rus.)вчужомглазу
соломинувидеть,всвоём—бревнанезамечать…).
Trzeciementalneznaczeniewidzenia,czyliCwiedziećcoś,miećświadomość
czegoś,aleniechciećtegowiedzieć(ponieważXuważa,żeniejestdobrelprzyjem-
ne)’
,jestwidocznewefrazeologizmach,np.1)(pol.)zamykaćnacośoczy,(błg.)
затварямсиочите(пред/занещо),(cz.)zavřít(zamhouřit)jednooko,(rus.)
закрытьглазаначто‒н.,(sl.)zakrívatiočípredčím,zapíratiočípredčím,zatíska-
tisiočípredčím,2)(pol.)przymknąćoko,przymrużyćnacośoko,(błg.)затварям
сиочите(за/преднещо);мижа(por.powiedzenie:мижидателажем),(rus.)
закрывать/закрытьглазаначто‒н.,(sl.)mižatinaenooko/naobeočesi;3)
(pol.)miećklapkinaoczach;ktośmabielmonaoczach;(błg.)катоконскапаци
съм;скапацинаочитесъм,(cz.)mítklapkynaočích,mítbělmonaočích,strhno-
utněkomubělmosočí,spadloněkomubělmozočí,spadlykomużupiny.
Wpierwszejkolejnościnależytuwspomniećobiblizmach,takichjaknp.:
otworzyć(komuś)oczy(nacoś)(Rdz3,5-6),łuskispadajązoczu(komuś),bielmo
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
