Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
RozdziałI
eksternalistycznympodejściudoumysłupodkreślasię,żebezrozszerzeniaper-
spektywybadawczejnaśrodowiskoniemożnamówićoadekwatnymwyjaśnieniu
procesówpoznawczychuludzi.Dlategoróżnerealizacjeczyaktywnościumysł/
ciałosąwstopniowalnysposóbzależnei/lubfunkcjonalnewzględemprzestrzeni
strukturalno-społecznej,inaodwrót.
Wedługautorówprzesłankądozaproponowaniakoncepcjiumysłurozszerzone-
gostałsięaktywnyeksternalizm(activeexternalism),którybazujenaczynnejroli
ifunkcjiśrodowiskawkierowaniuprocesamipoznawczymi.Todowartościowanie
domenyspołecznejwwyjaśnianiuprzyczynowymzróżnicowanychwformieitre-
ściprocesówepistemicznychzudziałemludzi.Chodziozrównoważenieinterakcji,
jakiezachodząmiędzyrzeczywistościąfizyczno-społecznąaumysłem/mózgiem,
gdziekażdyzelementówrelacjitraktowanyjestnarówni,tj.zarównoobiektyw-
neuwarunkowaniaśrodowiskowe,jakiwewnętrznestanymentalnepowstające
wumyślesąprzyczynowoistotnewzłożonymprocesiepoznawczym.Wtymsensie
organizmludzki-zwłaszczamózg,któryewoluowałidojrzałdziękiobecnościśro-
dowiskazewnętrznego-będącpołączonyzotoczeniem,tworzysprzężonysystem
(coupledsystem),którymożebyćpostrzeganyjakosystempoznawczysamwsobie.
Możnatutajmówićopewnejpoznawczejzasadzierówności(theparityprinciple)
międzyotoczeniem(światem)aumysłem/mózgiem:
Jeśli,wobliczujakiegośzadania,częśćświatafunkcjonujejakoproces,którego,gdyby
zostałwykonanywgłowie,niezawahalibyśmysięrozpoznaćjakoczęśćprocesupoznaw-
czego,totaczęśćświatajest(itaktwierdzimy)częściąprocesupoznawczego.Procesy
poznawczeniezachodzą(wszystkie)wgłowie!27
WrozważaniachClarkaiChelmersamechanizmprzetwarzaniakognitywnego
jestrozszerzanynaśrodowisko.Wkonsekwencjitonietylkoakceptacjadlafaktu,
żeindywidualnestanymentalnesądeterminowaneprzezstanymózgu,lecz-jak
twierdząautorzy-tozrobieniekrokunaprzód.Tymprogresywnymelementemteo
-
retyczno-praktycznymjeststwierdzenie,żeniektórestanymentalnewumysłach
ludzkichmogąpowstać,iczęstopowstają,przyznacznymwspółudzialeczynników
zewnętrznych(zróżnicowaneegzostruktury).Umożliwiatozjednejstronyrozcią-
gnięciepojedynczegoumysłu,zwłaszczajednostkowejpercepcjiisubiektywnych
aspektówpoznaniaczyodczuwania,naotoczenie,zdrugiejzaśjestprzesłankąuza-
sadniającądorozszerzeniategożumysłunainneumysły(fenomenpoznaniaspo-
łecznego).Totakżemoment,wktórym-używającmetaforyautorów-następuje
porzucenienhegemoniiskóryiczaszki”(thehegemonyofskinandskull)narzecz
czynnikówzewnętrznychwobecludzkiejbiomaszyneriiepistemicznej.Oznaczato,
żeprocesypercepcyjno-poznawcze-wtymsubiektywnepostawy,przekonania,
27
A.Clark,D.J.Chalmers,TheExtendedMind,w:R.Menary(red.),TheExtendedMindł,
s.27-29.
