Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Wiedzaojęzykuwdokumentachprogramowychipodręcznikach
Wiedzategotypunajczęściejpodanazostajeprzeznauczycielalub
nwyczytana"wpodręczniku(wtekstowymkomponencieinformacyj-
nym)19imacharakterwiedzyjawnej20,jestodtwórcza,zwerbalizowana,
metajęzykowa,definicyjno-deskryptywna,terminologiczna—znaoznacza
tuwie.Łatwosięjąsprawdzapytaniamiipoleceniamitypu:Cotojest
podmiot?Przezcoodmieniasięrzeczownik?Kiedypiszemy"rz”?Ja-
kiefunkcjepełnićmogązdrobnieniawtekście?,aletakże:Wypisz
imiesłowyprzysłówkowewspółczesne.Podajformystopniawyższego
inajwyższegoprzymiotników.Odmieńprzezprzypadki.Podajprzy-
kładzwiązkurzeczownikazrzeczownikiem.Podkreślzdaniaoznaj-
mujące.Wstaw"ó”lub"u”wopuszczonemiejscawwyrazach.Dopisz
synonimy.Częśćzprzytoczonychzadańpewniemożnabyuznaćzaza-
stosowaniewiedzywpraktyce,gdybynieto,żeożadnejpraktyceużycia
niematumowyzewzględuchociażbynawytrącenieuruchamianych
przezzadaniaczynnościzkontekstukomunikacyjnego;jestjedynieróżny
sposóbujawnianiaprzezuczniaposiadanejwiedzyteoretycznejojęzyku
orazwłasnegozasobusłownikowego.
Takrozumianarolaucznia-znawcyjęzykabardzoutrudnia(jeślinawet
nieuniemożliwia)znalezieniewspólnychmiejsc,którewsposóbfunkcjo-
nalnyizasadnyłączyłybynaukęojęzykuzinnymiobszaramikształcenia
polonistycznego.Możliwekonsekwencjetoautonomizacjalekcjigramaty-
kiorazzakwestionowaniepotrzebyjejuczeniawszkole.
Możnarolęucznia-znawcyjęzykarozumiećzgołaodmiennie.Zofia
A.Kłakównanazywateninnysposóbuczeniagramatykingramatyką
łapaną»nagorącymuczynku«"21:nChodziłoby[...]ozauważeniepewnych
zjawiskjęzykowychwrozmaitychtekstachiocenęichroliprzybudowa-
niuporozumieniazadresatamiwypowiedzi.Otonaprzykładsąwyrazy,
zapomocąktórychinformujemyowykonywanychczynnościach,otosą
wyrazy,zapomocąktórychmożnainformować,ktoczynnośćwykonuje.
Otoznalazłysięwwypowiedziwyrazy,któremożnanazwaćzgrubieniami
lub—naodwrót—zdrobnieniami.Jakiefektdajeichnagromadzenie?"22.
19Wwielunajnowszychpodręcznikachjęzykapolskiegodogimnazjumwidaćodej-
ściewmetodycejęzykaodindukcyjnegotokupoznawczego(samodzielnegodochodzenia
przezuczniadowiedzyojęzykuprzezobserwacjęianalizęprzykładowegomateriałujęzy-
kowego)narzeczdedukcyjnego—wtymwypadkuwszystkienajważniejszeinformacje
ojęzykuzostająuczniowipodanewprostwtekścieofunkcjiinformacyjnej,atowa-
rzyszącetekstowizadaniadydaktycznerealizująinnefunkcjeniżfunkcjapoznawcza.
20Zob.więcejnatentemat:I.KURCZ:Psychologiajęzykaikomunikacji.Warszawa
2005,s.33.
21Z.A.KŁAKÓWNA:Nowe"Tolubię!”.Prezentacjakoncepcji.W:Z.A.KŁAKÓWNA,
K.WIATR,I.STECZKO:PodręcznikdojęzykapolskiegoNowe"Tolubię!”.Książkadlana-
uczycieliiuczniów.Klasa4.Kraków2007,s.34.
22Ibidem,s.35.
