Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Teoretycznepodstawyanalizy
27
nostkaizbiorowościludzkie,wtymoczywiściepaństwa,aleteżkorporacje,organi-
zacje,stowarzyszenia,społeczeństwobądźnaród.Kolejnyistotnyaspekttoprzyjęcie
innejniżwrealizmiekoncepcjinaturyludzkiej,wktórejczłowiekjestznaturydobry,
więcnietrzebagowjakiśzewnętrznysposóbograniczać17.Nurttenodwołujesiędo
szerokiejtradycjiwstosunkachmiędzynarodowych,wktórejwartozwrócićuwagę
natakienazwiskajakImmanuelKant,któregomożemyutożsamiaćzkomplekso-
wymliberalizmemrepublikańskim,JohnLocke,skupiającysięnaliberalizmieinsty-
tucjonalnym,AdamSmith,któregomożnaskojarzyćzliberalizmemekonomicznym,
czyThomasWoodrowWilson,uchodzącyzaorędownikaitwórcęidealizmuwod-
niesieniudosystemumiędzynarodowego18.Nurttenjestniezmiernierozbudowany
izróżnicowany,awniniejszejpracyzostanąopisanetylkowybranejegoaspekty,
którepozwoląnakreślićogólnyzarystegokierunku,atakżebędąużyteczneprzy
badaniuprocesówintegracyjnych.
Wśródróżnychgrup,opierającychswedziałanienarozumieikorzystających
zpostępu,istniejeharmoniainteresów,awzwiązkuztymstosunkimiędzynarodowe,
takjakistosunkiwewnątrzkraju,mogąopieraćsięnawspółpracy,anienakonflik-
cie,ponieważrozumprzezwyciężastrach.Społeczeństwadoceniająwartośćwspół-
pracyiwzwiązkuztymchętniejniżpaństwawspółpracują,należywięcwprowadzić
rozróżnieniepomiędzyinteresamirządówiinteresamispołeczeństwczynarodów.
Wartopodkreślićtakżerosnącepowiązaniaekonomiczne,któresąpodstawąrozwoju
harmonijnejwspółpracymiędzynarodami,ajednocześniejesttosposóbnazapew-
nieniewiększegodobrobytuiwiększejwolnościwłasnymobywatelom.Liberałowie
uznająistnienieanarchiimiędzynarodowej,nieupatrująwniejjednakźródłakonflik-
tupomiędzypaństwami-konflikt,jeśliistnieje,jestwynikiemdziałańrządów,nad
którymispołeczeństwaniemająkontroli19.
WedługAndrewMoravcsikaliberalizmopierasięnatrzechgłównychzałożeniach:
1.jednostkiigrupyprywatnesądominującymiaktoramipolitykimiędzynarodo-
wej,aktorzycicechująsięprzeciętnąracjonalnością,starająsięunikaćryzy-
kaiorganizująwymianęorazpodejmująwspólnedziałaniawcelupromocji
17Wtymaspekciewartojednakzwrócićuwagę,żeistniejespórpomiędzydwomanurtamitradycji
liberalnej.Istotątegosporujestwizjanaturyludzkiej-wedługjednegonurtu(rynkowego)człowiekto
konsumentmaksymalizującyswojekorzyści,adążeniedomaksymalizacjitychkorzyścipowoduje,że
nawiązujewspółpracęiwymieniasięzapomocąrynku,wedługdrugiego(etycznego)człowiekdążydo
realizacjiswojegopotencjałuczłowieczeństwa,acozatymidzie,opieraswojedziałanienawartościach
moralnych,por.S.Burchill,Liberalizm[w:]S.Burchilletal.,Teoriestosunkówmiędzynarodowych…,s.47.
18Por.J.Czaputowicz,Teoriestosunkówmiędzynarodowych…,s.107-112.Autortenzwracateż
uwagęnastarszeidealistycznekoncepcjestosunkówmiędzynarodowych,sięgającdomyśliikoncepcji
Pierre’aDubois,JerzegozPodiebradu,EmerykaCrucego,MaximilienadeSully,WilliamaPenna,Saint-
-Pierre’a,Jeremy’egoBentahama.Por.szerzejibidem,s.105.
19Ciekaweomówieniaróżnychaspektówliberalizmumożnaznaleźćw:J.Czaputowicz,Teorie
stosunkówmiędzynarodowych…,s.104-140,213-252;W.Szymborski,Międzynarodowestosunki
polityczne,WydawnictwoWers,Bydgoszcz2006,s.50-56;R.Jackson,G.Sorensen,Wprowadzeniedo
stosunkówmiędzynarodowych...,s.111-144;E.Haliżak,Liberalnawizjaporządkumiędzynarodowego
[w:]R.Kuźniarred.,PorządekmiędzynarodowyuproguXXIw.,WydawnictwoUniwersytetu
Warszawskiego,Warszawa2005,s.59-83,S.Burchill,Liberalizm[w:]S.Burchilletal.,Teoriestosunków
międzynarodowych…,s.46-92.Dwaostatnieopracowaniasąszczególnieciekawezewzględunadużą
uwagę,którąpoświęcająrozwojowinurtuodlat90.XXw.
