Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Transkrypcja(początek):EstlocusinpartibusGer-
manie,divesopibus,prepotensarmisferocibusqueviris,
quemincoleSclavoniamcognominedicunt.Huiusmaxi-
maparsinfidelitatiserrorepreventa,creaturampro
creatore,lignumvellapidemproDeocolunt.Plerique
veronominetenuschristiani,ritugentiliumvivunt,quibus
causapericulifitressalutis.Nonnullitamenexeadem
genteetbenecredunt,etprospefuturemercedis[bona
operaagunt].
(przekładJadwigiKarwasińskiej)
Vitaprior
Translacja(początek):JestkrajnapograniczuGermanii,
bogatywskarby,bardzopotężnydziękizbrojnymzastę-
pomwalecznychmężów,którymieszkańcynazywają
Slawonią.Przeważnaczęśćjegoludności,opanowana
błędaminiewiary,czcistworzeniezamiastStwórcy,
drzewolubkamieńmiastBoga.Wieluzaśchrześcijan
zimieniażyjejakpoganie,cosprawia,żeichzbawienie
narażonejestnaniebezpieczeństwo.Niektórzyjednak
ztegoludusąprawowierniiwnadzieiprzyszłejnagrody
[spełniajądobreuczynki].
to,żewodniesieniudoczasówwcześniejszych,azwłaszczawydarzeńzwiekuXIV
,
zawierasporoinformacjiskądinądnieznanych,musibyćbranepoduwagęrównież
jakoźródłododziejówśredniowieczawznacznieszerszymrozumieniu.
Wreszciewzmiankiwymagazabytekszczególny,którytylkoczęściowodasięzakwa-
lifikowaćjakokronika,amianowicieKsięgahenrykowska.Niekiedybywakwalifiko-
wanajakotzw.księgauposażeń,awięcniejakoutwórhistoriograficzny.Wrzeczywisto-
ścijestonahistoriąlatyfundiumcystersówhenrykowskich,awięczdajesięłączyćcechy
dziejopisarskiezdokumentacyjnymi.Szerokorozbudowananarracjasplatasiętutajz
bogatąwarstwądokumentacyjnąimaszczególnysmakkulturalno-obyczajowy.Zaby-
tekskładasięzdwuksiąg:pierwszapowstaławlatach1266-1273,druga-poroku1310.
Osobnąkategorięźródełdodziejówpolskiegośredniowieczastanowiążywoty
świętych.Naogółdominujewnichwątekhagiograficznynasyconymocnolegendą.
Jeżelimająonewartośćźródłahistorycznego,tozreguływodniesieniudoczasów,w
którychpowstały,aniedotych,którychwprostdotyczą.Przeważniepowstawały
później,czasemznaczniepóźniej,niżżyłyosobybędąceprzedmiotemichzainte-
resowania.Przywzględnymubóstwieźródełdopolskiegośredniowieczaniemożemy
oczywiścierezygnowaćztejkategorii.
Naszczególnąuwagęzasługujądwanajstarszeżywotyśw.Wojciecha:Żywot
pierwszy(Vitaprior)-powstaływRzymiebezpośredniopośmierciśw.Wojciecha,
zapewnejużw998roku,wkręguosób,któregoznałyinapodstawiebezpośrednich
świadectwuczestnikówjegowyprawymisyjnej,orazŻywotdrugi(Vitaaltera)-
spisanyzapewnew1004rokuprzezśw.BrunonazKwerfurtu,któryznałosobiście
św.Wojciechaiotarłsięoopactwoawentyńskie,gdziebiskuppraskiprzebywał.
Obażywotyznamionujestosunkowoubogijeszczewątekhagiograficzny,alezato
żywoty
świętych
29
