Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Salomei-córkiksięciakrakowskiegoLeszkaBiałego,żonykrólahalickiegoKolomana
węgierskiego,spisanyprawdopodobnieprzezfranciszkaninakrakowskiegoStanisława
wlatach70.XIIIwieku.
WXIVwieku(ok.1320)powstałżywotbłogosławionejKingi,córkiBeliIVwę-
gierskiegoiżonyksięciakrakowskiegoBolesławaVWstydliwego,autorstwajej
spowiednikapochodzącegozsądeckiegokręgufranciszkańskiego.Dotejsamejgrupy
podwzględemchronologicznymnależałobyzaliczyćżywotczyściślejflopiscudówń
(flmiraculań)św.JackaOdrowąża,założycielapierwszychkonwentówdominikańskich
wPolsce,spisanyporoku1352przezdominikaninakrakowskiegoStanisława.
Dokumentysąjednąznajważniejszychkategoriiźródełhistorycznychdoopisanej
wniniejszymtomieepoki.Wjęzykuobiegowymterminemfldokumentńokreślamy
częstowszelkimateriałsłużącydodokumentacjipewnychwydarzeń,procesówczy
poglądów.Jesttowszakżebardzonieprecyzyjne.Dokumentbowiemtoaktprawny,
spisanywedługokreślonychkancelaryjnychformuł,odpowiedniouwierzytelniony
imającymocurzędową.Zewzględuwłaśnienatęmocurzędowąmusiałodpowiadać
pewnejrzeczywistościprawnej,aleteżniekiedyulegałfalsyfikacjom.Wkażdymrazie
jestźródłemobiektywnymiprzeztobardzocennym.Rzeczwtym,żezachowane
dokumentyodnosząsiętylkodoniektórychdziedzinżyciaijestichmałowskali
potrzebpoznawczych,zwłaszczawodniesieniudowcześniejszychokresów
średniowiecza.Pierwszedokumenty,wystawioneformalnieprzezwładcówpolskich,
musiałybyćspisanezagranicą.Dotyczytozarównozachowanegotylkowstreszczeniu
tzw.aktuDagomeiudex,mocąktóregoMieszkoIpoddałPolskępodopiekęStolicy
Apostolskiej(990-992),jakteżpierwszegozachowanegoworyginalenaszegodoku-
mentuzprzełomuXIiXIIwieku,któregowystawcąbyłWładysławIHerman,
dotyczącegozwrotukatedrzebamberskiejdwuzrabowanychjejzłotychkrzyży.
DopierowXIIwiekuzapewnezaczętowystawiaćdokumentywPolsce.Ichliczba
byłajeszczenikła,alewciążwzrastająca.Dokońcategostuleciaznamyzaledwie
150dokumentówzachowanychlubtylkowzmiankowanych,adotyczącychPolski
lubwPolscewystawionych.ZXIIIwiekumamyichjużdobrzeponadtysiąc,
azXIVwieku-kilkatysięcy.Zbiorydokumentówogłaszanodrukiemzwyklepod
nazwąflkodeksdyplomatycznyń.
Aktanormatywneocharakterzeogólnymnależądoźródełinformującychprzede
wszystkimostosunkachspołeczno-obyczajowych.Incydentalnietylkomogąrzucać
pewneświatłorównieżnasprawygospodarcze,częstowchodzącewstycznośćze
społecznymi,orazkulturalne,niedającesięniekiedyoddzielićodobyczajowych.Nor-
myprawnenieinformująwprostofaktach.Jedynieprzezpryzmatczęstopojawiających
sięzakazówczynakazówwjakiejśsprawieiprzezodpowiedniąichinterpretację
pozwalająwejrzećwpewienfragmentrzeczywistości.Trzebazałożyć,żenormnie
tworzonobezpotrzeby,ajeżeliistniały,toodpowiadałyjakimśrealiomżycia,choćby
nawetniebyłystosowaneczyściśleegzekwowane.
WcześniejniżwładzapaństwowadopisemnychunormowańuciekałsięKościół.
Wprawdziebyłoprawokościelneocharakterzeogólnym,zwaneprawemkanonicznym,
niewnikałoonojednakiniemogłownikaćwsytuacjęspołeczno-kościelnąposzcze-
gólnychkrajówispołeczeństw.Trudności,najakienatrafialiarcybiskupiibiskupi,
skłaniałyichdoodpowiednichuregulowań,któreoczywiścieniewykraczałypoza
dokumenty
Źródła
normatywne
31
