Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dziedzictwopiastowskie
Wewnętrzniestanduchowny
byłsilnierozwarstwiony;ogrom-
neróżnicezarównowzakresiepo-
łożeniamajątkowego,jakiwpły-
wówpolitycznych,wykształcenia
iprestiżuspołecznegodzieliły
hierarchówkościelnychodszere-
gowegoduchowieństwa.
Członkowieklerurekrutowali
sięspośródprzedstawicielitrzech
pozostałychstanów.Oilepowyż-
szegodnościkościelnesięgali
(przeważnie,aleniezawsze)po-
tomkowieszlachty,towśródniż-
Ryc.3.InicjałπOflzprzedstawieniembiskupazPontyfika!ukrakowskiego,ok.1430
roku(bibliotekakrakowskiejkapitułykatedralnejnaWawelu).
szegoduchowieństwadużypro-
centstanowilisynowiechłopscy
imieszczańscy,którymkariera
kościelnaotwieraładrogędospo-
łecznegoawansu.Duchowień-
stwobyłodośćlicznieskupione
wokoło4tys.parafiiiblisko200
klasztorach(benedyktyńskich,
cysterskich,premonstrateńskich,
franciszkańskich,dominikań-
skich).Arcybiskupstwugnieź-
nieńskiemupodlegałybiskup-
stwa:krakowskie,włocławskie,
poznańskieipłockie,zaśpounii
zLitwą-nowozałożonewileńskieiniecopóźniej-miednickie.Pozagranicamipaństwa
wskładmetropoliignieźnieńskiejwchodziłynadaldiecezjewrocławskailubuska
metropolie
oraztaczęśćdiecezjiwłocławskiej,któraznajdowałasięwgranicachpaństwa
idiecezje
krzyżackiego.PozajęciuRusihalickiejutworzonow1375rokunowearcybiskupstwo
zsiedzibąwHaliczu,przeniesionerychłodoLwowa;późniejpodporządkowanomu
biskupstwawPrzemyślu,Chełmie,Łucku,KamieńcuPodolskim,Kijowieiwmoł-
dawskimSerecie.
Duchowieństwostanowiłoelitęumysłowąnarodu;prawiewyłącznieonoposiadło
sztukępisaniaiczytania,niejednokrotniestudiowałonazagranicznychuniwersytetach,
kierowałoniepodzielnieszkolnictwemkrajowym.Byłowspółtwórcąidepozytariuszem
tradycjipaństwowejibudzącejsięświadomościnarodowej.
PolitycznyprymatprzypadłwPolscestanowiszlacheckiemu,którywykształcił
szlachta
sięostateczniewXIVwiekuzwczesnośredniowiecznegorycerstwadziękimasowemu
uzyskaniuimmunitetusądowegoiskarbowego.Zakońcowestadiumtegoprocesu
uważanyjestprzywilejkoszyckiz1374roku.Posiadającaziemięnatzw.prawierycer-
skimszlachtazobowiązanabyładokonnejsłużbywojskowejwramachpospolitego
ruszenia.Podstawowymkryteriumprzynależnościdostanuszlacheckiegobyło
15
