Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dziedzictwopiastowskie
międzydrobnymrycerstwem
awolnymchłopstwem.Grupata
znajdowałasięwstadiumzaniku.
WXVwiekuaktywniejsiibar-
dziejprzedsiębiorczyjejprzedsta-
wicielepotrafilizapewnićsobie
miejscewszeregachszlachty,ci
zaś,którymsięniepowiodło,
spadlidopoziomukmieci.Ponad
stankmiecywznosiłasięgrupa
sołtysów,wywodzącychsięza-
równozdrobnejszlachty,jak
izmieszczaństwaorazwolnego
chłopstwa,zobowiązanadokon-
Ryc.6.ObrazepitafijnyWierzbiętyzBranicwkościeleparafialnymwRuszczy,
ok.1425roku(MuzeumNarodowewKrakowie).
nejsłużbywojskowejwramach
pospolitegoruszenia.
Najliczniejszawśródszlachty
byławarstwaśredniegoidrob-
negorycerstwa.WXIVwieku
znajdowałasięonawpoczątko-
wymstadiumaktywizacjipoli-
tycznej,którejsprzyjaływstrząsy
związanezsukcesjątronuporoku
1370.Konfliktymiędzygrupami
dostojnikówszukającychoparcia
wśródszerszychgruprycerstwa,
koniecznośćpodejmowaniawraz
znimidecyzjiolosachkraju
wczasiebezkrólewiaprzyspieszałyprocesuświadomieniasobiewłasnejroli
wpaństwieistałysięszkołąpolitycznejodpowiedzialnościszlachty.
TrzecimstanemwPolsceXIV-wiecznejbyłomieszczaństwo.Jegostatusokreślał
mieszczanie
zespółuprawnieńsądowych,skarbowychiadministracyjnychzwiązanychze
imiasta
stosowaniemtzw.prawaniemieckiego.Poszczególnewiększemiastauzyskałyzarazem
indywidualneprzywileje,częstogodzącewinteresyinnychmiast.Dlategotrudno
mówićojednolitejpolitycestanumiejskiegowXIVwiekujakocałości.
SzybkieumiastowieniePolskinastąpiłowXIIIiXIVwieku.Odbijałoonokorzyst-
nieodsłabozurbanizowanychterenówwschodnich(Litwa,Ruś,Mołdawia),
pozostawałojednakdalekowtylezarozwojemmiastEuropyZachodniej.WPolsce
przeważałymałeośrodkimiejskie.Pozaliczącymokoło10tys.mieszkańcówKrako-
wemiznaczniemniejszymi-LwowemiPoznaniem,tylkokilkanaściemiastwMało-
polsceiWielkopolscenależałodokategoriimiastśrednich,zludnościąwgranicach
1-3tys.mieszkańców.Pozostałeliczyłyponiżej1tys.
Miastapolskiemiałyzłożonąstrukturęspołecznąinarodowościową.Obok
kupieckiegopatrycjatuirzemieślniczegopospólstwawystępowałwnichlicznie
plebs,pozbawionyprawmiejskich.Wdużychmiastachuwidoczniłasięprzewaga
17
