Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DziejePolskiiLitwy
Ryc.7.Średnialiczbadnipańszczyznywtygodniuz1łanakmiecegowlatach1500-
-1580wdobrachkrólewskich,kościelnychiszlacheckich.
przywódcównietylkopolitycz-
nych,aleiwojskowych,jednocześ-
nienakładającnanichznacznie
większeobowiązki.Wzwiązkuz
tymobokdworukrólewskie-
gopojawiłysiędziesiątkiwiel-
kichdworówmagnackichisetki
mniejszych,doktórychstarałsię
upodobnićkażdydwórśrednio-
szlacheckizjegorezydentami.
Uproguczasówzygmuntowskich
dokonywałasięwłaśnietazna-
miennaewolucja,wwynikuktó-
rejtonwkrótcezacznienadawać
szlachtaziemiańska,osiadłana
roli,zroliżyjąca,leczsprawna
dooręża,gotowadojegoużycia,
związanawęzłamikrwiistanową
solidarnościązesłużącąmagna-
tomszlachtądworską,któraszu-
kaławtejsłużbiewłaśnieswoich
szansżyciowych.Obokniejist-
niałabiedotaszlachecka,sama
chodzącazapługiemjakchłop,
biedniejszanierazodchłopskiegosąsiada,aledumęrodowązachowującaidostępu
doprawpolitycznychpilniestrzegąca.
położenie
Bowiempogarszaniesiędolichłopawtymokresiedotyczyłoraczejjegosytuacji
ekonomiczne
prawnejniżekonomicznej.Stałosięononieuniknionąkonsekwencjąrozwojuwolności
chłopów
iprzywilejówszlacheckich,alewczasachjagiellońskichrównoważonebyłoogólnym
wzrostemdochodunarodowegoizamożnościspołeczeństwa,zczegoichłopkorzystał.
Rozwójgospodarkitowarowej,zwłaszczazbożowej,handluwiślanego,wzrostmiast
iichpotrzebkonsumpcyjnychwpłynąłnapojawieniesięiwzrostfolwarkuszla-
checkiego,opartegowznacznejmierze,choćniewyłącznie,napracypańszczyźnianej.
Tozaśpociągnęłozasobąwzrostobciążeńchłopskich.Nienależyjednakzapominać,
żedlawielubogatychgospodarstwwieśniaczychotworzyłotodrogędosprzedaży
produktówiwzwiązkuztymumożliwiłoimzatrudnieniepracownikównajemnych,
naktórychbarkispadłyobowiązkipańszczyźniane.Toniebogatychłoppracowałna
pańskiem,alejegoparobek.Uruchomieniezaśdlacelówprodukcyjnychzbędnych
dotądnawsirąkmogłomiećdlarolnictwatylkokorzystneskutkiekonomiczne.
sytuacja
Groźniejszebyłytegoskutkidlagospodarkimiejskiej.Koniunkturanazbożeina
gospodarcza
pracęnarolisprawiła,żepodrożałapracaiwzrosłykosztaprodukcjiwmieście.Import
miast
towarówrzemieślniczychstałsięczęstokorzystniejszyodzakupuwłasnych,kapitały
mieszczańskiezaczęłyuciekaćnawieś,apróbyzahamowaniategoprocesunadrodze
prawnejprzypieczętowałytylkopolitycznąprzewagęszlachtynadinnymistanami.
Gospodarczegoznaczeniamiećniemogły,bogospodarkaczytaćnieumieidożadnych
16
