Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DziejePolskiiLitwy
instrumentalnie,jakozgromadzeniasłużąceniemal
wyłączniestabilizacjifinansowejpaństwa.Współ-
działaniezSenatemzapewniałomuwpływnauch-
wałyIzbyPoselskiej,anawetnajejskład;magnaci
wciążdominowalinawielusejmikach,narzucając
szlachcieswąwolęiswoichkandydatównapos-
łów.Niewystarczyłotowprawdzie,byzawszeuzys-
kaćzgodęIzbynauchwałypodatkowe,zwłaszcza
jeślitrzebabyłozaradzićzichpomocąlokalnemu
tylkozagrożeniu.AlegdynaprzykładWielkopola-
nietorpedowaliuchwaleniepodatkównaobronę
RusiprzedTatarami,królmógłzawszeodwołaćsię
dozainteresowanychsejmikówlubnastępnego
sejmu,inaugurującpraktykę,którapóźniejstanie
siępowszechną.
Przezsejmypierwszychlatudałosięprzeprowa-
dzićszczęśliwiekonstytucjezwiększającekompe-
tencjemonetarnewładcy,podwyższająceznacznie
cła,broniąceinteresówmiastkoronnychprzed
kupcamiwrocławskimi,dotychczasdominującymi
narynkukrajowym.Mennicakrakowskaodpierw-
szegorokupanowaniaZygmuntawybijałasrebrne
półgroszki,zwiększającilośćpieniądzawobiegu
icozatymidzieułatwiającintensyfikacjęwymiany
handlowej.Wpóźniejszychlatachcoprawdanie
obyłosiębezkomplikacji.Napływogromnychilości
srebraamerykańskiegosprawił,żepodrożałozłoto:
podstawapolskiegosystemupieniężnego,czerwony
złoty,wkrótcewartbyłnie60,ale72srebrne
Ryc.24.PłytanagrobnaSewerynaBonerawkościeleMaria-
ckimwKrakowie,1538rok.
półgroszki.Monetytepodrabianozresztąmasowo
wczeskiejwówczasŚwidnicy,oszukującnajakości
iwadzekruszcu,achoćnosiłyoneimięistempel
Zygmuntowegobratanka,Ludwika,tołudzącobyłypodobnedopółgroszkówpolskich.
fałszowanie
Tenwłaśnieproblem-psuciamonetyiwypieraniadobrejprzezzłą-stałsiępóźniej
polskiej
tematembadańMikołajaKopernika,któryopisałmechanizmekonomicznycałego
monety
procesuizaproponowałśrodkizaradcze.Aleprzecieżujegopodstawstałaosiągnięta
wKoroniestabilizacjaipomyślnośćgospodarcza,którąpróbowaływyzyskaćmennice
ościenne,
nieraz
bezwstydnie
fałszując
monetę
polską.
Dzięki
tejwłaśniepomyślnościdysponowałZygmuntzawszejeślinierezerwąfinanso-
wą,toprzynajmniejdogodnymimożliwościamikredytowymi.Niemożnateżsię
oprzećwrażeniu,żepropozycjereformwojskowychipodatkowychprzedkładaneIzbie
Poselskiejsłużyćmiałynietyleistotnymzmianom,coprzekonaniuopiniiszlacheckiej
dopodatków;posłowiestawaliwkońcunastanowisku,żebezpiecz-
niejbędziezezwolićnapobórniżnareformę,którazwiększyniezależnośćmonar-
chyodsejmu.
36
