Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DziejePolskiiLitwy
Ryc.26.OknoiwykuszwzachodnimskrzydlezamkukrólewskiegonaWawelu,
lata1502-1507.
czabanami.Dalejnawschód,na
stepachmiędzyLitwą,Moskwą
iTatarszczyzną,skądjużbyłoza
daleko,bygnaćstadawEuropę,
pasłysięlicznetrzodynieroga-
cizny,bezpieczneprzedtatarskimi
rabusiami,bomuzułmanom
wieprzowinyjadaćniewolno.
Byłatowpraktyceziemiani-
czyja,gdzieżadnawładzapań-
stwowaniesięgała.LeczKozacy,
atrakcyjnijakopotencjałmilitar-
ny,zwolnaorganizowanibyli
wsprawnąigroźnąformacjęwoj-
skowąprzezmagnatówruskich,
jakOstafiDaszkiewicz,czyko-
ronnych,jakPrzecławLanckoroń-
ski,DLachserdecznyflkozackiej
legendyiwczasachromantyzmu
jeszczepamiętanybohaterjednej
znajpiękniejszychdumJózefa
BohdanaZaleskiego.Nadługo
przedwłączeniemKijowszczyzny
doKoronylegendaukrainna
wrastaławpolskątradycję
narodową,rodziłaowąnieszczę-
śliwą,krwawąnawet,aleipłodną
duchowopolskąmiłośćdoczar-
nomorskichstepów,dokrajurycerskiejprzygody,doowychpolskichIndii,naktórych
rubieżachhartowałasięwolawalkiimiłośćojczyzny.
Ważniejszabowiemodorganizacjiwojskamiałabyćnowaorganizacjapsychiczna
społeczeństwawobliczunadciągającychnowychwyzwańinowejEuropy.
Nieodzownymwarunkiemsukcesukulturalnegobyłowówczasstworzeniepromie-
niejącegonacałykrajdworukrólewskiego,ośrodkanietylkopolityki,alerównież
nauki,sztuki,literatury,wzorcadlaośrodkówprowincjonalnych,którybyzarazem
wciągałworbitęwpływówmonarszychjednostkiambitne,żądnewładzy,kariery,
stanowisk,zaszczytów,ludziuzdolnionych,gotowychpolitykęZygmuntawspierać
przebudowa
isławęjegogłosić.Staryiciasnyśredniowiecznyzamekwawelskinienadawałsiędo
zamku
tegocelu.JeszczejakoksiążęgłogowskiiopawskirozpocząłwięcZygmuntprze-
wawelskiego
budowęzachodniegoskrzydłanarezydencjędlaswejmatki,królowejElżbiety,na-
tychmiastzaśpoobjęciuwładzyprzystąpiłdowznoszeniaodpółnocyiwschodu
okazałejrezydencji.Wgruzobracałysięstaregotyckiekomnaty,kruszyłysięromań-
skiekolumny.Dziśzdumąeksponujemywpodziemiachzamkowychichpozostałości,
świadectwatysiącletniejkultury.Miejsceichjednakzajęłodziełoarchitektoniczne
będącenajwspanialszymcałegotysiącleciapomnikiem:renesansowyzamekwawelski,
38
