Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kryzyswolności
tatarsko-kozackiearmiapolskabyłaprzecieżwdramatycznejsytuacji,jakkolwiekświetne
umocnieniaobronne,wzniesioneprzezbiegłychpolskichinżynierówwojskowych,chroniły
jąprzedcałkowitąklęską.ZinicjatywyOssolińskiegonawiązanowtedykontaktzchanem.
IslamIIIGirej,zgodniezestarązasadąutrzymywaniarównowagipolitycznejwswym
sąsiedztwie,uznał,żeniepowiniendoprowadzićdocałkowitejkatastrofyRzeczypospolitej
izgodziłsięnarokowania.Wobliczuopresji,wjakiejznalazłsiękróliarmia,przyjęto
upokarzającewarunkipodyktowaneprzezTatarów.Chandecydowałsięprzerwaćoblężenie
rokowania
ZbarażaiwrócićnaKrym,jednakwzamianPolacybylizobowiązanidozapłacenia
zTatarami
wpostacitzw.upominków(czyliharaczu)200tys.złotychpolskich(odrazumusiano
wypłacić30tys.talarów)orazdoswobodnegoprzepuszczeniawracającychTatarów
zjasyremiłupami.IslamIIIGirejskłoniłrównieżChmielnickiegodozawarcia18sierpnia
ugodyzRzecząpospolitą.
Ugodazborowska,nazwana%deklaracjąłaski%,zapewniałaChmielnickiemugodność
ugoda
iwładzęhetmańskąnaterenachUkrainynaddnieprzańskiej,wwojewództwachkijowskim,
zborowska
czernihowskimibracławskim.Rejestrkozackizostałpodwyższonydo40tys.Wojsko
zaporoskiemiałozapewnionedawneswobodyiprzywileje,alejednocześnieobiecano
szlachciepowrótdojejmajątków,copozostawiałopoddanychchłopówwniezmienionej
sytuacji.Królprzyznałponadtoprawosławiuszczególneuprawnieniawtrzechwspomnia-
nychwojewództwach,godnościiurzędywnichbyłyzastrzeżonedlaprawosławnejszlachty
ruskiej,zaśmetropolitakijowskimiałbyćprzyjętydoSenatu.NatomiastjezuiciiŻydzi
musieliopuścićteobszary.
DziękiugodziewZborowie
zakończyłosięoblężenieZbaraża.
Jegoobrońcyzostaliniepokonani,
zaśWiśniowieckizyskałsławębo-
hatera.Dokrajuwróciłateżczęść
jeńcówtatarskich,wśródnichobaj
hetmani,więzieniodczasubitwy
podKorsuniem.Porozumieniez
Chmielnickimskazanebyłowszak-
żenakrótkiżywot.Wprawdzie
sejm,któryobradowałod22listo-
pada1649do13stycznia1650roku
zatwierdziłwiększośćpostanowień
Ryc.14.ObrazwotywnyjeńcówpolskichwziętychdoniewolipodKorsuniemw1648
roku,malarznieznany,około1654roku(kościółparafialnywSzczepanowie).
ugody,odrzuciłjednak,zgodnieze
stanowiskiemnuncjuszaibisku-
pów,możliwośćpowołaniametro-
politykijowskiegodoSenatu,co
stałosiępodstawądalszychnapięć.
Mimoponiesionychporażeknie
rezygnowałteżjeszczeobózwojen-
ny,przeciwnyutraciebezpośred-
niegozwierzchnictwanadNad-
dnieprzem.Dokrwawychrepresji
wobecpoddanychdochodziłoze
stronytychpanówkresowych,któ-
rzywracalidoswychwłości,co
33
