Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rzeczpospolitawdobiezłotejwolności
tworzyłonowenapięcianaUkrainie.Sejmzresztąprzewidywałmożliwośćodrodzenia
siękonfliktu,skoroobniżająckomputdo12tys.stawekżołdu,czyniłgoitaktrzykrotnie
wyższym,niżwynosiłprzedrokiem1648etatwojskakwarcianego.Sytuacjawojskabyła
otylekrytyczna,żewskutekzaleganiazżołdemgroziłakonfederacjawojskowa.
Zapobiegłojejprzecieżporozumieniedworuzcieszącymsięwielkimautorytetemwśród
żołnierzyJeremimWiśniowieckim,któryzapośrednictwemkrólowejLudwikiMarii
otrzymał,dopowrotuhetmanówzniewoli,buławę.
Aleistronakozackauważałaugodęzborowskązatymczasowe,wymuszoneprzez
Tatarówporozumienie,którenieodpowiadałosytuacjinaUkrainie.Takiestanowisko
zajmowałsamChmielnicki,któryszykowałsiędozerwaniazależnościpaństwakozackiego
odRzeczypospolitej.
ProtekcjatureckanadUkrainąibitwapodBeresteczkiem
Podoświadczeniuzborowskim,kiedyhetmanzaporoskimusiałulecnaciskowichana,
niewystarczałojużChmielnickiemuprzymierzezKrymem.Zacząłszukaćoparciaupo-
tężniejszychsąsiadów,wMoskwieiwStambule.CarAleksyMichajłowiczRomanow,
którymiałkłopotyzwłasnymipoddanymi,niekwapiłsięnaraziedozaangażowaniasię
przeciwRzeczypospolitej.Bardziejskoradopomocyokazała
Ryc.15.Uzbrojenietowarzyszapancernego,XVII
wiek(MuzeumWojskaPolskiegowWarszawie).
sięTurcja,chociażprzechodziłaokresniepowodzeńwwojnie
kandyjskiejzWenecją,aledoktórejmogłydotrzećwieści,że
JanKazimierzbliskijestmyśliokrucjacie,jakąchciałzainicjo-
waćjegobrat.Wenecjaniepróbowalizresztątrafićidosamego
Chmielnickiego,byzachęcićgodowspólnegozPolakamiwystą-
pieniaprzeciwkoTurkomwobronieszykującychsiędopowsta-
niaBułgarówiWołochów.Chmielnickizdecydowałsięjednak
nainnywybórizwróciłsiędoPorty,któraskwapliwiewykorzy-
staławygodnądlasiebiesposobnośćpodziałusiłchrześcijań-
skich.Wlecie1650rokuprzybyłdohetmanazaporoskiegoposeł
sułtański,obiecujączauznaniezwierzchnościTurcjihospodar-
stwomołdawskie.Chmielnicki,liczącnaposiłkiprzeciwko
Polsce,przyjąłtepropozycjeiprzystąpiłdoprzygotowywania
nowejkampanii,którawedługjegooczekiwańmiałazadaćosta-
tecznyciosRzeczypospolitej.Wysłannicyhetmanarozpoczęli
teżdziałanianaziemiachpolskich,starającsięzachęcićchłopów
pańszczyźnianychdowystąpieńprzeciwswympanomnawzór
chłopówukraińskich.PowstaniechłopskiewPolscemiałoby
wesprzećarmiękozacką.
WWarszawienastąpiływszakżeważnezmianywotoczeniu
JanaKazimierza.Wsierpniu1650rokuzmarłJerzyOssoliński,
cowzmocniłopozycjęmianowanegokanclerzemAndrzejaLesz-
czyńskiegoorazJeremiegoWiśniowieckiego,awięcprzeciw-
nikówugodyzChmielnickim.Dziękiichstaraniomsejmuchwalił
wgrudniu1650rokuaukcjęwojskado36tys.wKoroniei15
tys.naLitwieorazupoważniłkróladozwołaniapospolitego
ruszenia.Tymrazemprzystąpionodozaciąguwojskaowiele
energiczniejniżwprzypadkuZborowa.Królogłosiłpierwsze
34
