Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rzeczpospolitawdobiezłotejwolności
marszwojsk
koronnych
naWołyń
bitwapod
Berestecz-
kiem-Ifaza
bitwapod
Berestecz-
kiem-IIfaza
pospolitegoruszenia.Wobecnadejściadalszychwojsknadwornychniezmieniłotego
stanuwysłanie2tys.wojskawKrakowskieprzeciwkopowstaniuKostki-Napierskiego,
cozresztąwkrótceokazałosięzbędne.Naczelnedowództwonadtąarmiąsprawowałsam
królJanKazimierz.GdyChmielnickizwojskiemkozackimsięgającym80tys.zatrzymał
sięwrejonieTarnopolaiZbaraża,czekającnaposiłkitatarskie,JanKazimierzprzesunął
swąarmięnadrzekęStyr,podBeresteczko.Przemarszodbywałsiępowoli,utrudniałygo
taboryiopórpospolitegoruszenia,którenajpierwniechciałoruszyćsięzSokala,apóźniej
odmawiałoprzejścianaprawybrzegStyru.DałotoczasChmielnickiemunapołączenie
sięzTatarami(zapewneliczylioni20do30tys.)iprzesunięcieswejarmiinaprzeciw
armiikoronnej,byuniemożliwićprzerwaniepołączeńzKijowem.Wojskakoronnepo
przejściuStyrustanęływoszańcowanymobozie,wysyłającsilnepodjazdyprzeciwko
nieprzyjacielowi.Gdydotarłydonichpogłoskiocofaniusięwojskkozackichwgłąb
Ukrainy,JanKazimierzruszyłsweoddziałypodDubno,jednaknawiadomośćozbliżaniu
sięarmiiChmielnickiegowróciłnapoprzedniąpozycję,uznanąprzezniegozakorzystną
dlastoczeniabitwy.
Dopierwszejfazywalkdoszło28czerwca1651roku.Wojskopolskiewystąpiłoprzed
obóz;prawymskrzydłemdowodziłhetmanwielkiMikołajPotocki,lewym-hetmanpolny
MarcinKalinowski,acentrum,gdzieskoncentrowanopiechotęidragonię-samkról.
AleksanderKoniecpolskidowodziłstrażąprzednią,JeremiWiśniowieckiprawoskrzydłową
strażąboczną.Pospoliteruszeniestałozapułkamiregularnegowojska,byposiłkowaćje
wraziepotrzeby.GłównesiłyChmielnickiegooddzielałaodPolakówrzekaPłaszówka,
Kozacyzajmowaliprawe,Tatarzyleweskrzydło.Bitwazaczęłasięodnieudanejpróby
wywabieniaprzezharcownikówoddziałówkoronnych,poczymTatarzyuderzylinaszyki
polskie.OdparłichuderzenieWiśniowiecki,zaśKoniecpolskiz2tys.jazdywykorzystał
wtedyzamieszanieuprzeciwnikaiodrzuciłTatarówzaPłaszówkę.Następnegodniatoczyły
sięnadalzezmiennymszczęściemwalkigłówniemiędzyPolakamiaTatarami.Paręrazy
oddziałypolskieznajdowałysięwtrudnejsytuacji,jednakczuwającynadprzebiegiem
bitwykrólskuteczniewspierałodwodamisłabnąceoddziały.Dobrzesięspisałowtych
starciachipospoliteruszenie.Obiestronyponiosłyciężkiestraty,zginąłwtejfaziebitwy
m.in.TuhajBejikilkudowódcówpolskich.
Rozstrzygnięcienastąpiłodopiero30czerwca.WnocyKozacysformowalipotężny
taborzjedenasturzędówwozów.JanKazimierzodbyłnaradęwojenną,naktórejprze-
forsowałswójplan(krytykowanygłównieprzezhetmanów,którzyprzecieżsweumiejęt-
nościpokazalijużpodKorsuniem),polegającynatym,bywybraćtaktykęzaczepną,
ustawićwcentrumwojskonawzórszwedzki-wszachownicę,wktórejkażdepole,tzw.
skwadron,składałobysięnaprzemianzpiechotyidragonóworazrajtarów(awięcjazdy).
Przedpierwsząliniąznajdowałabysięartyleria,wodwodziezaśpospoliteruszenie.Jazda
polskamiałabyćrozłożonanaskrzydłach,którymidowodzili:wojewodabracławski
StanisławLanckorońskiiJeremiWiśniowiecki(formalnietylkoKalinowski).Decyzja
królastałasięźródłemzwycięstwa.Ostatnidzieńbitwyzacząłsięwszakżeodoczekiwania
obustronnaatakprzeciwnika.Dopierootrzeciejpopołudniukrólzgodziłsięnapodjęcie
natarciaprzezjazdęWiśniowieckiego.Uderzenietorozbiłojazdękozacką;wpogoniod-
działypolskiewdarłysiędotaboru.DopierokontratakTatarówpowstrzymałWiśnio-
wieckiego.WtedyprzeciwkonieprzyjacielowiskierowałJanKazimierzswecentrum,
wykorzystującpotężnąsiłęogniajegoartyleriiimuszkietów.PodtymnaporemTatarzy,
którzydaremniepróbowaliodeprzećtonatarcie,rzucilisiędoucieczki,porywającze
sobąChmielnickiego,któremunieudałosiępowstrzymaćchana.
36
