Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kryzyswolności
ustąpieniazpodkanclerstwa,niebezpewnych
ekwiwalentów,aleRadziejowskidomagałsię
wzamianbuławy.Skończyłosięnasądziemarszał-
kowskim,któryzazbrodnięobrazymajestatuska-
załRadziejowskiegonakaręśmierci,natomiastza
napaśćnadwórżonyiinneprzestępstwa-na
infamięikonfiskatędóbr.Wyroktenzatwierdził
sądsejmowywmarcu1652roku.Radziejowski
zbiegłzagranicę-najpierwdoWiednia,gdziejed-
naknieznalazłwsparciaprzeciwJanowiKazi-
mierzowi,późniejdoSzwecji,gdziespotkałsię
zżyczliwymprzyjęciemkrólowejKrystyny.Pojej
abdykacjistałsięprzybokuKarolaXGustawasku-
Ryc.18.PortretHieronimaRadziejowskiego,miedziorytJeremiasza
Falcka,1654rok(ZakładNarodowyim.OssolińskichweWrocławiu).
tecznymrzecznikiemrozprawyzpolskimWazą.
SprawaRadziejowskiegozaważyławszakżena
przebiegusejmu,któryrozpocząłsię26stycznia
1652roku.Zamiastpoważniezastanowićsięnad
sytuacjąnaUkrainiepougodziebiałocerkiewskiej
inadpoczynaniamiChmielnickiegowMołdawii
orazprzygotowaćarmięzdolnąstawićczołono-
wymniebezpieczeństwom,caływysiłeksejmowy
skoncentrowałsięnawalcezkrólemijegootocze-
niem.Staranosięograniczyćjeszczebardziejupraw-
nieniamonarsze,zaśwojewodapoznańskiKrzysz-
tofOpalińskiwystosowałnawetlistdosejmu,
wktórymgroziłrokoszem.Natomiastmiecznik
sieradzkiStefanZamoyskirzuciłwdyskusjizna-
miennezdanie:%Unaspraworządzi,niekról,nietrzebasiędostosowywaćdołaskipańskiej,
aledopraw!%OburzyłsiętymniesłychanieJanKazimierz,choćodpowiadałotopolskiej
rzeczywistości.Wśródtakichutarczekibezprzygotowaniauchwałtoczyłysięobradydo
9marca.Gdytegodniakanclerzkoronnyzaproponowałprolongatęsejmuojedendzień,
conierazpraktykowano,byzapobiecbezpłodnemurozejściusięizby,posełupicki
WładysławSicińskizesłowami:%Janiepozwalamnaprolongację%-opuściłsalęobrad.
Wywołałotoogólnąkonsternację,niebyłobowiemaniprzepisu,anipraktyki,bypoje-
dynczyposełmógłdoprowadzićdozerwaniasejmu.Większość,wtymtakżemarszałek
pierwsze
sejmu,podczaszylwowskiAndrzejMaksymilianFredro,którywielcesięprzejmował
zerwanie
sejmuza
uzdrowieniemRzeczypospolitej,uznała,żekażdyposełmatakieprawo.Gdynieudało
pomocą
sięskłonićSicińskiego,bypowróciłdoIzbyPoselskiej,niepodjętojużdalszychobrad.
liberumveto
Sejmzostałzerwany,liberumveto(wolne%niepozwalam%)-wprowadzonedostałejprak-
tykirozkładającejfunkcjonowanienajważniejszegoorganuwpaństwie.Byłtopopow-
staniuChmielnickiegonastępny,tragicznywskutkach,krokkuupadkowiRzeczypospolitej.
[Liberumveto]
Niejestjasne,czyopozycjatylkowykorzystałaSicińskiegodlaprzerwaniabezowoc-
nychzresztąobradsejmowych,czyteżbyłonświadomymnarzędziemwrękuktóregoś
zmagnatów.WładysławCzaplińskibadającprzebiegtegosejmu,wskazywałnaJanusza
RadziwiłłajakosprawcęwystąpieniaSicińskiego.Jeżeliniemanawetniezbitychdowodów
codotejrolihetmanalitewskiego,tojegopostępowaniewinnychsprawachpozwala
39
