Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kunowemuustrojowi
Rzeczypospolitej,wymagającegromadzenia
rzeszklientówipodporządkowywaniacałych
sejmików,pociągałozasobąogromnenakłady
materialne,niekiedysięgająceponadrealne
możliwościiprowadzącedoznacznegozadłu-
żeniaorazzmniejszaniaDintratfl.Niektórewpły-
wowerodyrozdrabniałyswemajątkidrogądzia-
łówrodzinnych;próbowanozapobiegaćtemu
tworzącnp.ordynacjerodowe,którychistotą
Ryc.6.PortalkościołaparafialnegowBuczaczu(dawnewoje-
wództworuskie;obecnieUkraina).FundacjarodzinyPotockich
z1763roku.
byłaniepodzielnośćiniezbywalnośćmajątków,
jednakpowstanieordynacjiwymagałouchwały
sejmowej,aszlachtauważałatworzenieich
zasprzecznezzasadąrówności.Niektórerody
wymierały,innetraciłyznaczeniewskutek
rozmaitychklęskpolitycznych,anawetDżycia
ponadstanfl.Wspomnianajużkoncentracja
ziemiwrękachelityszlacheckiej-powodująca
ubożenieśredniejidrobnejszlachtyzjednej
stronyirozwójlatyfundiówzdrugiej-sprzyjałajednocześnieprocesowistopniowej
eliminacjiwobrębiesamegośrodowiskamagnackiego:jednimagnacizaczyna-
liodgrywaćcorazwiększąrolę,innitymczasemwchodziliworbitęwpływówmoż-
niejszychodsiebie.
WpołowieXVIIIwiekudoszłodowytworzeniasiędwóchwielkichmagnackich
obozówpolitycznych:rodzinyPotockich[DomPotockich]oraztzw.Familii,skupio-
nejwokółCzartoryskich.[DomCzartoryskich]
Familia,wprzeciwieństwiedoPotockich,byłaznaczniebardziejzwartaipolitycz-
Familia
niewyrobiona.Godziłasięzfaktem,iżRzeczpospolitaodczasówAugustaIIiPio-
traIznajdowałasięwsferzewpływówrosyjskich,natomiastbardziejobawiałasię
imperializmupruskiego.Przewidywano,iżpozajęciuSzczecina(1713)iŚląska(1740)
Prusywcześniejczypóźniejude-
rząnaRzeczpospolitą,byzdobyć
połączenieterytorialnemiędzy
BrandenburgiąaPrusamiWschod-
nimi.Sądzonojednocześnie,że
Rosja-odwrotnieniżPrusy-nie
będziesprzeciwiałasięprze-
prowadzeniuwRzeczypospolitej
pewnychreformustrojowychoraz
Ryc.7.PałacLubomirskich,aod1731rokuCzartoryskich(1784-1831rezydencja
rodziny)wPuławach,wzniesionywlatach1676-1679wgprojektuTylmanazGameren,
przebudowywanywlatach1722-1736i1795-1810(ChristianPiotrAigner).
gospodarczychinatakiejprze-
słancestronnictwoopierałoswój
stosunekdoPetersburga.Dlaswo-
jegoprogramuFamilianiewidzia-
łażadnejalternatywy.Wpolityce
wewnętrznejzwalczałaoligarchię
magnackąidecentralizacjępań-
21
