Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Budowaniepodstaw
niepodległegopaństwapolskiego
(1918-1926)
Formowaniecentralnegoośrodkawładzy
PodkoniecIwojnyświatowejbyłojużoczywiste,żezwojennegochaosuwyłonisię
niepodległepaństwopolskie.Widocznymsymbolemjegoodbudowy,atakżeżywotności
społeczeństwapolskiego,miałobyćutworzeniejednegocentrumdyspozycyjnego.Odbu-
dowapaństwowościbyłaprocesemdługotrwałym,podobniejaktworzenieogólnopolskich
władz.Poszczególneczęściziempolskichwyzwalałysięwróżnymczasieiwszędzie
powoływanojakieśnamiastkirządów,jednakwpierwszymokresieniebyłojednegoośrod-
ka,którymógłbyuznaćsięizostaćuznanyzaogólnopolski.Dominowałyróżnegorodzaju
komisje,komitetyizarządyolokalnymcharakterze.Zasięgichwpływów(orealnejwładzy
czasamitrudnobyłomówić)ograniczałsię,wnajlepszymrazie,dojednejdzielnicy.
NajwcześniejpowstałaRadaRegencyjna,utworzona12września1917r.jakowładza
zwierzchniadlaKrólestwaPolskiego.Mimoznacznychzasługpołożonychdlaodbudowy
Polski,zwłaszczawzakresieorganizacjiadministracji,szkolnictwaisądownictwa,nie
byłaonazbytpopularna,gdyżciążyłonaniejpiętnogrzechupierworodnego-pochodzenia
znominacjiniemieckichiaustriackichokupantów.PodkoniecwojnyRadastarałasiępod-
nieśćswójautorytet.Służyłotemum.in.opublikowanie7października1918r.manifestu
donarodupolskiego,wktórymregenciprzekreślaliswedotychczasoweaktywistyczne
stanowisko.Zgodniezoczekiwaniamispołeczeństwaakceptowali14punktówprezydenta
Wilsona,azaswojepodstawoweceleuznawaliodbudowępaństwaobejmującegowszystkie
ziemiepolskie,utworzenierząduopartegonaszerokiejkoalicjistronnictwpolitycznych
orazszybkiezwołaniesejmunapodstawiedemokratycznejordynacjiwyborczej.Kolejnym
aktem(12października)RadaprzejęławładzęzwierzchniąnadPolnischeWehrmacht
(polskąformacjąwojskową,tworzonąprzybokuarmiiniemieckiej),wzwiązkuzczym
żołnierzeskładalinowąprzysięgęnawiernośćBogu,Ojczyźnie,PaństwuPolskiemuiRadzie
Regencyjnej%jakotymczasowejzastępczyniprzyszłejwładzyzwierzchniej%.Posunięcia
tezostałymilczącozaakceptowaneprzezwładzeokupacyjne.
Zapowiedzizawartewmanifeściez7październikaokazałysięjednaktrudnedozrea-
lizowania.Dotyczyłotom.in.utworzeniaogólnopolskiegorządu.Od20do21października
Rada
Regencyjna
9
