Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PolskawczasachniepodległościiIIwojnyświatowej
OdezwadomieszkańcówbyłegoWielkiegoKsięstwaLitewskiegoiii,22kwietnia1919ri
KrajWaszodstukilkudziesięciulatnieznaswobody,uciskanyprzezwrogąprzemocrosyjską,niemiecką,bolszewicką-przemoc,
któraniepytającludności,narzuciłajejobcewzorypostępowania,krępującewolę,częstołamiąceżycie.
Tenstanciągłejniewoli,dobrzemiznanejosobiście,jakourodzonemunatejnieszczęśliwejziemi,raznareszciemusibyćzniesiony
irazwreszcienatejziemi,jakbyprzezBogazapomnianej,musizapanowaćswobodaiprawowolnego,niczymnieskrępowanego
wypowiedzeniasięodążeniachipotrzebach.
WojskoPolskie,którezsobąprzyprowadziłem,dlawyrzuceniapanowaniagwałtuiprzemocy,dlazniesieniarządówkrajemwbrew
woliludności-wojskoniesieWamwszystkimwolnośćiswobodę.
ChcędaćWammożnośćrozwiązaniasprawwewnętrznych,narodowościowychiwyznaniowych,takjaksamitegosobieżyczyć
będziecie,bezjakiegokolwiekgwałtulubnaciskuzestronyPolski.
Dlategoto,pomimożenaWaszejziemigrzmiąjeszczedziałaikrewsięleje,niewprowadzamzarząduwojskowego,leczcywilny,do
któregopowoływaćbędęludzimiejscowych,synówtejziemi.
Zadaniemzarząducywilnegobędzie:
1)Ułatwienieludnościwypowiedzeniasięcodolosuipotrzebprzezswobodniewybranychprzedstawicieli.Wyboryteodbędą
sięnapodstawietajnego,powszechnego,bezpośredniego,bezróżnicypłcigłosowania.
2)Daniepotrzebującympomocywżywności,poparciepracywytwórczej,zapewnienieładuispokoju,otoczenieopiekąwszystkich,
nieczyniącróżnicyzpowoduwyznanialubnarodowości.
NaczelezarządupostawiłemJerzegoOsmołowskiego,doktóregobezpośredniolubdoludziprzezniegowyznaczonychzwracajcie
sięotwarcieiszczerzewewszelkiejpotrzebieisprawach,któreWasboląiobchodzą.
J.Piłsudski
PowstanieIIRzeczypospolitej.Wybórdokumentów1866-1925,Warszawa1984,s.490-491
państwatakmiasta,jakiprzyległychdońobszarów.Równocześniebolszewicyprzystąpili
dotworzeniaRepublikiLitewsko-Białoruskiejiwpoczątkach1919r.opanowaliWilno,
zmuszającoddziałypolskiejsamoobronydojegoopuszczenia.Wkwietniu1919r.regularne
oddziałyarmiipolskiejzajęłyWileńszczyznę.Piłsudskitraktowałtojakowstępdoporo-
konflikt
zumieniazwładzamiwKownie,oczymświadczyjegoodezwaDomieszkańcówbyłego
polsko-litewski
WielkiegoKsięstwaLitewskiegoz22kwietnia1919r.Stantaki,mimonieustannychpro-
testówlitewskich,skłonnebyłyzaakceptowaćwielkiemocarstwa.Sytuacjazmieniłasię
latem1920r.Naskutekzałamaniafrontuwschodniegowojskapolskiemusiałyopuścić
Wilno.RównocześnieLitwazawarła12lipca1920r.porozumieniezwładzamisowieckimi,
gwarantującejejznacznerozszerzenieterytoriumowiększośćguberniwileńskiejigro-
dzieńskiej.Wtymsamymczasietakżedyplomacjapolskazostałazmuszona,podobnie
jaktomiałomiejscewtrakciekonfliktupolsko-czeskiego,dowyrażeniazgodynaarbitraż
międzynarodowywsporzegranicznymitymczasowepozostawienieWilnapostronie
Ryc.38.UroczystośćprzyłączeniaWileńszczyznydoPolski.JózefPiłsudskiwotoczeniuczłonkówTymczasowej
KomisjiRządzącejLitwyŚrodkowej,Wilno,18kwietnia1922r.(ADM).
36
