Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Późneśredniowiecze
krzyżackiegozostałazłamanadopierowXVw.przezwładcówzjednoczonegopań-
stwapolsko-litewskiego.Zakonyrycerskie(Calatrava,Alcántara,Montesa,Avizitp.)
odgrywałynatomiastdużąrolęwHiszpanii,gdzietrwałarekonkwista.
WXIIIw.zakończyłsięproceswdrażaniareformygregoriańskiej.Nawetwperyfe-
zakończenieprocesu
ryjnychkrajachchrześcijaństwazach.upowszechniłsięcelibatimałżeństwakościelne.
wdrażaniareformy
NowezadaniaduszpasterskiewytyczyłSobórLaterańskiIV(1215).Hierarchowiezo-
gregoriańskiej
staliwezwanidoodbywaniasynodówlokalnych,potwierdzononaukęKościołaosakra-
mentach.Duchowieństworoztoczyłokontrolęnadpraktykamireligijnymiświeckich,
którychzobowiązanodoprzyjmowaniasakramentupokutyieucharystiirazwroku
wWielkimPościewyłączniewewłasnychparafiach(przymusparafialny).Rolaparafii
rosławzwiązkuzpostępującąurbanizacjąikolonizacjąnowychterenów.
Ukształtowanawśredniowieczusiećparafialnaniewielezmieniłasięwczasach
nowożytnychiległaupodstawsystemuszkolnego.
OdXIIIw.dochodziłodosporówgłównieocharakterzefinansowymmiędzy
kleremświeckimazakonamiżebraczymi,któreoferowaływiernymkaznodziejstwona
wyższympoziomie,bogatszeobrzędy(np.franciszkańskiejasełka),uczestnictwo
EyCJEE
wbractwach(np.trzecizakonśw.Franciszka).Dziękitemunastępowałoupowszechnie-
ArchaniołMichał(freskna
północnejścianienawyko-
nieprawdwiarywformachprzystosowanychdopoziomuumysłowegosłuchaczy.Wielkie
ścioławCzuczer,Macedo-
wrażeniewywoływałykazaniawjęzykuludowymczyfragmentaryczneprzekładyBiblii
nia,1.poł.XIVw.)
najęzykinarodowe.Dziękisystemowiszkolnictwapara-
fialnegopodniósłsiętakżepoziomwykształceniakleru
świeckiego,któryotrzymałprawoobjaśnianiaparafia-
nomewangeliiniedzielnych.Pogłębiłasięreligijność
pasyjna,pokutna,mającaprzygotowaćczłowiekado
śmierci.Nadalpopularnościącieszyłysiępielgrzymkido
miejscświętych[Pielgrzymki].UschyłkuXIVw.
ukształtowałasięwNiderlandachnowapobożność(de-
votiomoderna),kładącanacisknazaangażowaniereligij-
nekażdegochrześcijanina.BraciaWspólnegoŻycia,sku-
pieniwokółjejinspiratoraGeertaGrootego,rozwijalipo-
zaliturgicznąreligijnośćosobistą(rozważaniePisma
Świętego,czytanegowjęzykachnarodowych,orazdzieła
OnaśladowaniuChrystusaTomaszaaKempisbardzowtych
`
środowiskachpopularnego).
Prawosławiepozostałowyznaniemdominującymna
Bałkanach,wksięstwachnaddunajskich,atakżewdaw-
nejRusiKijowskiej,którejwiększaczęśćwpoł.XIVw.
znalazłasiępodpanowaniemLitwyiPolski.Naterenie
Węgier,wAlbanii,państwachpołudniowosłowiańskich
inaPeloponeziekrzyżowałysięwpływykatolicyzmu
iprawosławia.
Kościółbizantyńskibyłściślezwiązanyzcesar-
stwem.Cesarzwyznaczałpatriarchęzlistytrzechkan-
dydatówprzedstawionychmuprzezsynodendemusa
(zgromadzeniemetropolitówprzebywającychwstoli-
cy).Docesarzanależałateżinwestyturaidepozycja
(złożeniezurzędu)patriarchy.PatriarchaDnowegoRzy-
muDbyłdrugąpocesarzuosobistościąwpaństwieimiał
honorowezwierzchnictwonadcałymgreckimWscho-
demchrześcijańskim.Byłarbitremwsprawachpatriar-
chówJerozolimy,AntiochiiiAleksandrii.Uniwersalność
62
