Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Cywilizacjaeuropejskawpóźnymśredniowieczu
EyCJEE
KościółSw.EliaszawTessa-
lonice(ob.Saloniki),XIVw.
klasztorycesarskie,którychihumenotrzymywałbłogosławieństwoodpatriarchy,inwe-
styturęzaśodcesarza.Rzadkąformąmonastycyzmubizantyńskiegobyłyklasztory
podwójne-męskieiżeńskie,zjednymprzełożonymiwspólnymiobrzędamiliturgi-
cznymi.Kumulacjadóbrziemskichprzezklasztorywpołączeniuzimmunitetem
ekonomicznymprzyczyniłysiędoupadkufinansowegoimperium.Wokresieinwazji
tureckiejcesarzekonfiskowaliwięcichdobranapotrzebymilitarne.WXIVw.wklaszto-
rachpojawilisięrezydenciniestosującysiędoregułyzakonnejiutrzymującysię
zdochodówwłasnych(idiorytmicy),coprowadziłodorozluźnieniadyscypliny
wewnętrznej.
Monastycyzmowibizantyńskiemuobcebyłyzachodnieformycentralizacji.Mni-
chówwschodnichnazywanowzach.Europiebazylianami.Kościółbizantyńskimiał
zdecydowaniemonastycznycharakter.Dlachrześcijaninawschodniegozwyższych
warstwspołecznychideałembyłaśmierćwstaniemniszymipochówekwhabicie.
Pobożnośćbizantyńskakoncentrowałasięnaliturgii.XIV-wiecznipatriarchowie
wprowadzilidoobrzędówwHagiaSophiatypikonKościołajerozolimskiegoinspirujący
sięwzoramimonastycznymi.ReformętęprzyjęłyinneKościołyprawosławne.Wobec
katechetycznejroliliturgii,kaznodziejstwomiałocharakterdrugorzędny.Wnauczaniu
teologicznymszczególnieakcentowanybyłdogmatWcielenia.Bogurodzica(aniedziewica
Maria)zdzieciątkiemzajmowałacentrumikonostasu-przegrodyoddzielającejprezbite-
riumodprzeznaczonejdlawiernychnawykościoła.WielkąrolęodgrywałwKościele
bizantyńskimkultświętych.Adoracjaikon,uważanychzaśrodeknauczaniadorównujący
katechezie,zastępowałaniekiedyżyciesakramentalne.Kościółwschodninierozwinął
takwielkiejofensywyduszpasterskiej,jakKościółzachodni.Praktykisakramentalnewier-
nychzależałyodichosobistejpobożnościiniebyłyściślekontrolowane.Spowiedźprak-
tykowanoregularniejedyniewklasztorach.Gęstośćsieciparafialnejbyłazróżnicowana,
większawokolicachzurbanizowanychimającychdawnąmetrykęchrystianizacyjną.
WXIIIw.dokonałsięostatecznyrozłammiędzyKościołemwschodnimizachod-
nim.PoIVwyprawiekrzyżowej(1204)trudnobyłojużmówićojednymKościele;
65
zdecydowaniemonastyczny
charakterKościoła
bizantyńskiego
katechetyczna
rolaliturgii
kultświętych
