Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚwiatwXVIIwieku
gęstość
zaludnienia
ludność
CzarnegoLądu
zaludnienie
ChiniIndii
nakprzyjąć,żewpierwszychlatachXVIIw.donajludniejszycheuropejskichpaństw
należałyFrancja,Niemcy,Rosja,WłochyiRzeczpospolita.
Wskaźnikiemdemograficznymwsposóbbardzowyraźnyróżnicującymkraje
europejskiebyłagęstośćzaludnienia.NapoczątkuXVIIstuleciaosiągnęłaona
wartość40osób/km2weWłoszechiNiderlandach(chociażwniektórychprowincjach
Niderlandówdochodziłanawetdo100osób/km2),weFrancji34osoby/km2,wNiem-
czech28,wAnglii25,wHiszpaniiiPortugalii17,awkrajachEuropyWschodniejśred-
nio14osób/km2,podczasgdywRosjiikrajachskandynawskichtylko1,5-2osób/km2.
Równienierównomiernebyłozaludnienieposzczególnychkrajównp.wAngliiwy-
odrębniłysiędwaobszary:południowo-wschodniiwschodni-gęściejzaludniony
isilniejuprzemysłowionyorazpółnocno-zachodnizWalią-zacofanygospodarczo
imniejludny.
LeżącenastykuEuropy,AzjiiAfrykiimperiumosmańskie,odznaczające
sięwysokimprzyrostemnaturalnym,zamieszkiwałow1600r.30-35mlnludzi,
zczegook.8mlnwprowincjacheuropejskichzwanychRumelią.Rozmieszczenie
ludnościnatymobszarzebyłorównieżbardzonierównomierne,cowynikałoznatu-
ralnychwarunkówgeograficznych,amianowiciezeznacznychpowierzchniobszarów
pustynnych,górskichistepowych,atakżezkoczowniczegotrybużyciaprowadzonego
przezznacznączęśćspołeczeństwaimperium.
Niewytrzymałkrytykidługoutrzymywanywliteraturzeprzedmiotuosądonie-
zmiennejliczbieludnościAfryki,szacowanejdlaokresunowożytnegonapoziomie
100mln.Dziśuważasię,żemaksymalnaliczbaludnościCzarnegoLąduwpołowie
XVIIstuleciautrzymywałasięnapoziomie50mln.Afrykabyłatakżekontynentem
zasiedlonymbardzonierównomiernie.Północnąjejczęść,skolonizowanąodwie-
ków,zamieszkiwałaludnośćarabska.NapoczątkuXVIIstuleciawEgipciemiesz-
kałook.6mlnosób,wMarokunatomiast3mln.CzęśćCzarnejAfrykiwchodziła
wstrukturypaństw,alenaznaczniewiększych,olbrzymichobszarachpaństwowość
wogóleniefunkcjonowała.Byłotojednązprzyczynbrakustabilizacjidemogra-
ficznej.NajwiększeskupiskaludnościwCzarnejAfryceznajdowałysięwdolnym
bieguNigru.Wpaństwach-miastachHausaiJorubaorazwBeninieżyłołącznie
około7mlnludzi.EtiopięorazobszarypołożonewzdłużśrodkowegoNiluzamiesz-
kiwało6mlnosób,podczasgdywWadaiiDarfurbyłoichokoło1mln.Wsumie
wpasiezawartympomiędzylasamitropikalnymiaSaharąmieszkałookoło27mln
ludzi.DolinęKongazasiedlało3mlnosób,awschodniewybrzeżeAfrykiwrazzMo-
nomotapąiMarawiok.5mln.
Niemniejproblemównapotykamyprzypróbieoszacowanialiczbyludności
obszarówazjatyckich.DonajludniejszychkrajównależałyChinyiIndie.Według
francuskiegohistorykaFernandaBraudelapopulacjaChinosiągnęław1680r.liczbę
120mlnmieszkańców.Jednakżewyliczeniainnychuczonychmówiąotym,liczba
tanakoniecwiekutylkonieznacznieprzekraczała100mln.Takdużaliczbaludności
orazwarunkispołeczneigeograficznewpływałynawysokąruchliwośćmigracyjną
społeczeństwachińskiego.Zgodniezprzyjętymiszacunkaminiewielemniejsza
liczbaludnościzamieszkiwałatakżeIndie.Przeciętnetrwanieżycialudzkiegobyło
tamzpewnościąkrótszeniżwEuropie.Wczesnezawieraniezwiązkówmałżeńskich
przezkobietysprzyjałowzmożonejprokreacji,alewystępującajednocześniewysoka
śmiertelnośćograniczałagwałtownyprzyrostludności.
ZapoczątkowanawXVIw.kolonizacjaAmerykiwykształciłaswoistyrodzajsto-
sunkówdemograficznych.WprzeciąguXVIiXVIIw.zHiszpaniidoNowegoŚwiata
przybyłook.200tys.osób.Wamerykańskichposiadłościachopanowanychprzez
Hiszpanówosadnictwomiałoszerokizakresterytorialnyitopomimonaturalnych
przeszkód,jakimibyłyłańcuchygórskie.
18