Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚwiatwXVIIIwieku
państwowychwiększośćrządówimonarchówzaciągałapożyczki,zarówno
wewnętrzne,jakizewnętrzne.WskalimiędzynarodowejDbankieremEuropyDstały
sięSzwajcaria,Genua,azwłaszczaZjednoczoneProwincjeNiderlandów.Państwa
pożyczałysobiepieniądzetakżebezpośrednio.Procedertennasilałsięzwłaszcza
długpubliczny
wokresiewojen.Zogólnejsumy83mlnfuntówwydanychprzezPrusywtrakcie
wojnysiedmioletniej,rządbrytyjskipożyczyłimponadjednątrzecią.Aleisama
WielkaBrytaniazwiększałaswojezadłużenie.OilepodkoniecXVIIstuleciadług
publicznywAngliiwynosił14mlnfuntów,apowojnieosukcesjęhiszpańską
wzrósłdo50mln,otylewtrakcieaustriackiejwojnysukcesyjnejosiągnął80mln,
powojniesiedmioletniej130mln,apozakończeniuwojnyoniepodległośćStanów
Zjednoczonychwynosiłjuż250mln.
Wceluzwiększeniawpływówrządystarałysięreformowaćsystemypodatkowe,
atakżesposóbpobieraniapodatków.Zdawanosobiesprawęzfaktu,żepaństwo
ponosiłopoważnestratywwynikudzierżawieniapodatkówosobomprywatnym.
Takżezaciąganiewewnętrznychpożyczekprzyczyniałosięwrezultaciedoprzejmo-
waniaznacznychdochodówprzeznieuczciwychprzedsiębiorców.Wtensposóbrosły
wsiłękręgifinansjeryzdecydowaniebroniąceswoichprzywilejówmajątkowych
[Smithopodatkach].
RosnącywXVIIIstuleciufiskalizmpaństwałączyłsięnietylkozrozwojem
biurokracjicentralnej,aleprzedewszystkimzmilitaryzacjąspołeczeństwówczes-
militaryzacja
nychmocarstw.Dotyczyłotozarównotechnikiisztukiwojennej,jakizasadpo-
społeczeństw
borudowojska.Widocznezmianynastąpiływzakresieuzbrojenia.Zamiastza-
wodnychrusznicwprowadzonomuszkietyskałkowe.Byłyonelżejszeizwiększały
siłęognia.Rosłarolabagnetów,azformacjipiechotywycofywanopikinierów.
Istotnymudoskonaleniompoddanoartylerię,dziękiczemumożnabyłoprowa-
dzićprecyzyjniejszyobstrzał.
Chociażwciążutrzymywałsięsystemwojskzaciężnych,toczęstymzjawiskiem
stałasiępowszechnasłużbawojskowa.Zobowiązanabyładoniejludnośćnie-
posiadająca,czyliprzedewszystkimchłopi.TakbyłowRosjiodczasówPiotraI.
W1.poł.XVIIIw.służbawojskowabyłatamdożywotnia.Późniejograniczonojądo
25lat.Bogacichłopimogliwykupićsięodobowiązkusłużbywojskowej,aduchow-
pobórdowojska
nibylizniegozwolnieni.ZkoleiPrusysiłęmilitarnązawdzięczałysystemowikon-
skrypcji,wprowadzonemuprzezFryderykaWilhelmaI.Naprzełomielat20.i30.
XVIIIw.wprowadzonotzw.systemkantonalny.Polegałonnawyborzerekrutówdo
dożywotniejsłużbywojskowejwregimencieprzypisanymdookreślonegoobszaru.
Ryci4
Regimenttakiwokresiepokojuodbywałsystematycznećwiczeniawlecie,anawiosnę
TzwItalarpróbnykrólaPol-
podlegałcorocznymlustracjom.TenwzórzaczęłytakżenaśladowaćAustriaiSzwe-
skiStanisławaAugustaPo-
niatowskiego(1766,zezbio-
cja.Wwynikutychdziałańwzrósłstanliczebnyarmii.Wpołowiewiekuwarmii
rówMuzeumNarodowego
francuskiejwprowadzonopodziałnadywizje,aodlat70.dużąswobodęwprowa-
wKrakowie)
dzeniudziałańwojskowychuzyskałybatalionylekkiej
piechoty.
Nowysystemorganizacjinarzucałkonieczność
zmianwszkoleniuwojskowym,prowadziłdorozbu-
dowyintendentury,kwatermistrzostwa,stałegokosza-
rowania,atakżeszpitalnictwawojskowego.WXVIII
stuleciuopiekanadwysłużonymiżołnierzaminajlepiej
rozwijałasięweFrancji.W1765r.wprowadzonotam
dlabyłychżołnierzyrentyinwalidzkie,awwybudowa-
nymwParyżuHôteldesInvalideszapewnianoopiekę
nadoficeramiiżołnierzami.Przyjętaw1790r.ustawa
orentachpaństwowychgwarantowaławeteranomtej
14
