Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ogólnacharakterystykastulecia
Wrazzrozwojemprzemysłuciężkiegonastąpiłogwałtownepogorszeniesię
warunkówsocjalnych.Wpływrewolucjiprzemysłowejnazdrowierobotnikówzos-
tałszybkozauważony,akosztyrewolucjiwkategoriachzdrowiaiprzedwczesnej
śmierciludzibyłybardzowysokie.Higienapublicznawnowych,szybkoekspan-
dującychmiastach-takichjakManchesterczyBirmingham-niepodlegałażadnej
kontroli.Wrezultaciew1784r.poważnymproblememstałasięepidemiatyfusu,
powodującprzestojewprzemyślewłókienniczymManchesteru.Dlarozwiązania
kryzysupowołanokomitetpodkierunkiemdoktoraThomasaPercivala.Brakaktyw-
nychdziałańprewencyjnychprzyczyniłsiędowybuchujeszczewiększejepidemii
wzimie1795/1796.Wcelusystematycznegomonitorowaniasytuacjiepidemicznej
ipodejmowaniastosownychśrodkówzaradczychutworzonowówczasManchester
BoardofHealth,którymkierowałdoktorPercival.Zdawanosobiesprawę,żezagro-
żenieepidemiamimazwiązekzwarunkamipracywzakładachbawełnianych.Dla
robotnikówtychzakładówuruchamianooddziałyzakaźne.Pierwszytakioddział
zostałotwartywAngliiw1783r.wChester,aw1796r.uruchomionoszpitalzakaź-
nywManchesterze.Jednoznaczniewskazywanonakoniecznośćpodjęciadziałań
legislacyjnych,którezapobiegłybyizredukowałyrozprzestrzenianiesięchorób.Dla
Amerykanówopróczospydotkliwebyłyepidemieżółtejfebry.Chorobatawystę-
powałagłówniewmiastachportowych,alewostatniejdekadzieXVIIIw.zcałąmocą
zaatakowałaFiladelfię,Charleston,Baltimore,NowyJorkiNowyOrlean.Wzwiązku
zpoprawąstanusanitarnegowbogatszychczęściachmiastcorazrzadszebyłyprzy-
padkifebry,jednakchorobatanadaldotykałanajuboższeskupiskarobotnicze.
Charakterzmianspołecznychstwarzałnoweproblemy.Znaczącabyłaliczba
narodzinpozamałżeńskich.Właśniewśródtejgrupydzieciwystępowaławysoka
śmiertelność.Częśćnowonarodzonych,pozbawionychodpowiedniejopieki,
umierało,wieledziecibyłoporzucanychlubwręczzabijanych.Wpołowiewieku
wniektórychlondyńskichparafiachśmiertelnośćwśróddzieciwahałasięod80do
90%.Dlazwalczaniatejplagiw1769r.wydanoprzepisnakazującylondyńskim
parafiomwysyłanieniemowlątnawieś,gdziemianosięnimiopiekować.Wkrótce
wsamymmieścieotwartopierwsząochronkędlanoworodkówpochodzącychzbied-
nychrodzin.
Zwalczaniuchoróbzakaźnychidziałaniomprozdrowotnymsprzyjałrozwój
medycyny.Nowościąbyłopojawieniesięedukacjizdrowotnejnakierowanejna
przeciętnegoobywatela.W1762r.weFrancjiukazałasięAvisaupeuplesursasanté,
któregoautorembyłSimonAndréTissot.Wciągu6latukazałosię10francuskich
wydańiwieletłumaczeńnaobcejęzyki.Natomiast150tys.egzemplarzyosiągnął
nakładpracyBernhardaChristophaFaustaGesundheitskatechismusz1794r.WeFran-
cjiNicholasAndry,Jean-CharlesdesEssartznawoływalidowłaściwegokarmienia
iwychowywaniadzieci.Andryjakopierwszyużyłw1741r.sformułowaniaortope-
dia(orthopédie)dlaokreśleniasztukiprzeciwdziałaniaikorygowaniadeformacjicie-
lesnychudzieci.Widocznybyłtakżepostępwpołożnictwieiopiecenadpołożnicami.
Zdobyczemedycynybrytyjskiejwtymzakresiezapowiadałypóźniejszeosiągnięcia
IgnazaPhilippaSemmelweisa.Wrezultacie,wzałożonymw1749r.Brytyjskim
SzpitaluPołożniczymwLondyniesystematyczniezmniejszałasięliczbaprzypad-
kówśmiertelnych.Śmiertelnośćpołożnicna1000żywychurodzeńspadłaz24
wlatach1749-1758do17wlatach1779-1788ido3,5wokresie1789-1798.Nato-
miastśmiertelnośćniemowlątna1000żywychurodzeńkształtowałasięwtych
samychlatachodpowiednio:66,23,13.
PrzyczynwysokiejśmiertelnościwAngliiwśróddorosłychupatrywanowalko-
holizmie.Dlategoteżdążonodoograniczeniakonsumpcjialkoholu.Służyłatemu
akcjaparlamentuangielskiegouchwalającegoserięustaw,tzw.GinActs,zktórych
19
higienapubliczna
epidemie
śmiertelność
niemowląt
edukacja
zdrowotna
walka
zalkoholizmem
