Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚwiatwXVIIIwieku
Ryci38
Znanyświatnaprzełomie
XVIIiXVIIIw|(hiszpańska
mapaz2|poł|XVIIw|)
przejęcieAustralii
potęgaKompanii
Wschodnioindyjskiej
zIndiami.Wlatach1780-1784BrytyjczycyprowadziliwojnęzHolandią,Francją
iHiszpanią,zdobywającNagapattanam,ważnystrategicznieholenderskiośrodek
wIndiach,aw1795r.Cejlon.
Wpoł.XVIIIstuleciaAnglicyopanowalirównieżholenderskiefaktoriena
Sumatrze,zmuszającHolendrówdouznaniaswobodyżegluginawodachArchipe-
laguWyspSundajskich.Bezpośrednimnastępstwemtegofaktubyłobankructwo
holenderskiejZjednoczonejKompaniiWschodnioindyjskiej.
W1.poł.XVIIIw.BrytyjczycyrozpoczęlipenetracjęAustraliiiokolicznychwysp.
WdużejmierzebyłatoodpowiedźwładzangielskichnawezwaniadobadaniaTerra
Australis,zawartewdziennikachpodróżyJohnaCampbellaiwksiążceJohna
Callendera.NajwiększeznaczeniemiałykolejnewyprawyJamesaCooka,który
w1770r.,wimieniukrólaJerzegoIII,ogłosiłprzejęcieprzezWielkąBrytanię
wsch.wybrzeżyAustralii.WAfrycefaktorieangielskienajwcześniejpojawiłysię
wGwineiinaZłotymWybrzeżu.
Potęgamiekonomicznymistałysięwielkiekompaniehandlowe.Odegrałyone
ogromnąrolęwzdobywaniuobszarówpozaeuropejskich,atakżewkształtowaniu
europejskiejpolitykihandlowej.Założonaw1600r.angielskaKompaniaWschodnio-
indyjskaprzywoziładoEuropytkaninyjedwabne,muślinyiperkale.Aledużo
ważniejszaodjejdziałalnościhandlowejstałasięwwiekuXVIIIjejrolapolityczna.
DysponowałaonawIndiachwłasnąarmią.Wczasiewojnysiedmioletniejobaliła
wpływyFrancuzówwIranieiuzyskałaeksterytorialnośćwtymkrajuorazprawo
budowyfaktoriizwłasnymizałogamiwojskowymiwportachnadZatokąPerską.
PonadtozmonopolizowałasprzedażopiumdoChin.JednakpozycjajakąKompa-
niazdobyławIndiachbyłacałkowiciebezprecedensowa.Działaniawojenneprowa-
dzonewtrakciewojnysiedmioletniejpozwoliłyangielskiemudowódcyRobertowi
Clive)owinietylkonaopanowaniekrólestwaBengalu,alenauzyskaniew1765r.od
WielkiegoMogołaprzywilejudiwani.OznaczałotooddanieurzędnikomKompanii
pełniwładzyadministracyjnejwBengalu,włączniezprawempobieraniapodatków.
WzamianKompaniauznawałazwierzchnośćWielkiegoMogoła,płacącmutrybut.
68