Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stosunkidemograficzne,społeczneigospodarczewXVIIIstuleciu
jakistulecinastępnychprzełomowymokazałsięwiekXVIII.Jużnajegopoczątku,
nazachodzieEuropydoszłodopoważnejkoncentracjiprzemysłumanufakturowe-
go,azwłaszczaprzemysłuwłókienniczegoitekstylnego.Jeszczezanimpowstałsys-
temprodukcjifabrycznejzakładanokapitałochłonneprzedsiębiorstwa,wytwarza-
jącezarównodobrakonsumpcyjne,jakitowaryinwestycyjneipółprodukty,sprze-
dawaneniejednokrotnienaodległychrynkach.Wtakichzakładachkoncentrowała
siędużaliczbarobotników,pracującychpodnadzoremprzedsiębiorcy.Chociaż
swojąorganizacjąprzypominałyonefabryki,tojednakniestosowanownichnapę-
dumechanicznego.Dlaopisaniategociekawegookresurozwojuekonomicznego
napocz.lat70.XXw.wprowadzonodohistoriigospodarczejnowepojęcie-proto-
industrializacja.Stałoonosięprzedmiotemszczegółowychbadańhistorycznych,
czegoprzejawembyłVIIIMiędzynarodowyKongresHistoriiGospodarczejwBuda-
peszciew1982r.Wtokutychbadańwykazano,żeopróczprzemysłulekkiego,po-
dobnycharaktermiałymanufakturyprodukującestal.Onetakżezatrudniałysetki
robotników,azakładanojenaobszarachwiejskichołatwymdostępiedowęgla
drzewnegoirudżelaza.Namniejszą,chociażwciążdosyćdużąskalęorganizowano
hutyszkła,kopalniemiedziiołowiu,stocznieiinnezakłady.Takorganizowane
zakładynależałyzarównodopaństwa,jakiosóbprywatnych.Niejednokrotniepo-
wstawałyzinicjatywywłaścicieliziemskichszlacheckiegopochodzenia.
Zasadniczyprzełomwrozwojugospodarczymzostałjednakzapoczątkowany
wWielkiejBrytaniiw2.poł.XVIIIw.Tamnajwcześniejdoszłodostrukturalnych
przekształceńgospodarczychodnoszącychsięnietylkodoprzemysłu,alepociąga-
jącychzasobązwiększenieprodukcyjnościnowoczesnegorolnictwa,będącego
wstaniewyżywićrosnącyodsetekludnościzatrudnionejpozanim.Szybkotakże
rosłoznaczeniekolejnegosektoragospodarstwanarodowego,jakimusługi.
Powstanienowoczesnegoprzemysłubyłouwarunkowaneupowszechnianiemsię
maszynonapędziemechanicznym.Wtymcelunaszerokąskalęzaczętowykorzysty-
waćenergięwodną.Jednakprzełomoweznaczeniewtymwzględziemiałwynalazek
maszynyparowej,dziękiktórejmożliwabyłazamianaenergiicieplnejnamechaniczną.
Postępobjąłtakżewprowadzenienowoczesnychtechnologiiwhutnictwie.
KrajemprzodującymwrozwojugospodarczymstałasięAnglia.Takjakwwie-
kachwcześniejszych,dokońcaXVIIIstulecianarynkacheuropejskichprzeważa-
manufaktura
protoindustrializacja
mechanizacja
produkcji
Ryci34
XVIII-wiecznywarsztatprodu-
kującynaczyniablaszane
63