Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Charakterystykageograficzno-przyrodniczaobszaruoperacyjnego
45
nośćpolska,wedługbadańEugeniuszaRomera,skupiałasięnawsi,ażywioł
niemieckiwmiastach.WpołudniowejczęściPrusWschodnichodrzekiDrwę-
cyażdograniczSuwalszczyznąprzeważałaludnośćpolska.Większośćpolska
występowaławpowiatach:ełckim,piskim(jańsborskim),mrągowskim(ządz-
borskim),szczycieńskim,nidzickim(niborskim).PonadtoE.Romerwykazał,
żerównieżwpowiatachostródzkim,giżyckimioleckimprzeważałaludność
narodowościpolskiej,awśródludnościwiejskiejtakżewolsztyńskim124.Urzę-
dowastatystykaniemieckaz1910r.,którątrudnoosądzićjakożyczliwądla
Polski,określa,że80%ludnościwiejskiejnaMazurachtoPolacy,aogólnielicz-
bęludnościpolskiejwPrusachWschodnichszacowałosięnaponad500tys.125.
PołudniowączęśćdawnychPrusKsiążęcychodgranicPrusKrólewskichdo
granicgubernisuwalskiejzamieszkiwalichłopipolscywyznaniaewangelickie-
go.MazurzyzostalisprowadzenitutajjakokoloniściwXVIiXVIIw.Wszcze-
gólnościzajmowalioniówczesnepowiaty:nidzicki71%,ostródzki48%,szczy-
cieński77%,mrągowski57%,giżycki47%,piski75%,ełcki58%iolecki38%.
Ponadtoniewielkaliczbawystępowaławpowieciekętrzyńskimiwęgorzew-
skim).WedługstatystykniemieckichMazurówbyło280tys.126.
WPrusachWschodnichzamieszkiwałow1914r.około300tys.Litwinów.
Jednakprzyspisieludnościtylko93tys.ujawniałoswojelitewskiekorzenie.
TerytoriumzamieszkaneprzezLitwinówciągnęłosięodLubiawynadmo-
rzemwkierunkuwschodnimwokoliceWierzbołowa127.Najważniejszymiich
ośrodkamibyły-Insterburg-30tys.mieszkańców(danez1914r.)iTylża
(obecnie-Sowieck,Rosja)-38tys.mieszkańców,jakoduchowecentrumLi-
twinówPruskich,iKłajpeda128.
Ludnośćgubernisuwalskiejwzdecydowanejwiększościzamieszkiwałana
wsi,atylkoniewielkiodsetekwmiastach.MiastaSuwalszczyznystanowiły8,6%
miastKrólestwa,aludnośćwnichzamieszkującazaledwie2,8%ludnościmiej-
skiejKrólestwa.Strukturanarodowościowabyłaniezwyklezagmatwana.Tylko
wdwóchpowiatach,augustowskimisuwalskim,przewagęmieliPolacy.Podsta-
wowąnatomiastgrupąnarodowościowąbyliLitwini.Większągrupęnaro-
dowościurosyjskiej”(Białorusini)spotykałosiętylkowpowiecieaugustowskim,
winnychpowiatachnależelionidorzadkości.Żydzibyliznaczącągrupąnarodo-
wościową.Wmiastachstanowili70%ludności,anawsi9,5%.Byłotoznacznie
więcejniżwpozostałejczęściKrólestwa.ŚredniawKrólestwiewynosiłaodpo-
wiednio50%wmiastachi8%nawsi.Dużo,boażprawie7%,byłoNiemców,
aichliczbastalewzrastała.NajwięcejNiemcówzamieszkiwałowpowieciewoł-
kowyskim-18%129.Występowałyteżosadytatarskie,wsiezamieszkaneprzez
protestanckichMazuróworazkolonierosyjskichstarowierców.
124S.Srokowski,PrusyWschodnie.Studium...,s.131-134.
125A.Pieńkowski,op.cit.,s.584-585.
126M.Orłowicz,Przewodnikpoziemiach...,s.162;A.Kossert,op.cit.,s.9.
127W.Świątkowski,op.cit.,s.27.WWierzbołowieznajdowałasiękomoracelnanatrasiePetersburg
-Berlin.PodkoniecXIXw.przeniesionojądoKibartiodtegomomentunastąpiłostopniowezubo-
żeniemiasteczka.
128M.Orłowicz,Przewodnikpoziemiach...,s.168-169.
129E.Kaczyńska,op.cit.,s.292-295.
