Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
RozdziałI
NaSuwalszczyźnierównieżutrzymywałysięskomplikowanestosunkiludno-
ściowe.PisałotymFerdynandAntoniOssendowski:uNazwywsiczystopolskie:
BiałaWoda,Krzywólka,Królewskie,Kazimierzówkaiinne;napółnocypojawia-
jąsięnazwybiałoruskie:Uzdziejew,Wodiłki,Sidorówka,Daniłowce,Pokrowsk,
dalejjeszczeinawschodzie-wsielitewskie,imbliżejSejniNiemnatemcoraz
gęstsze:Posejnele,Degucie,Birżniki,Burniszki,anawet...Kłajpeda,chociażod
morzaodległadaleko.Wśródosadlitewskichbyłyteżwsiebiałoruskie:Żegary,
Suworowo,Wiatrołuża,Słoboda.Jeżelitakienazwy,jakBobrowisko,Turówka,
Sobolewo,RosochatyRóg,Zubranaja,Jeleniewo,świadcząozwierzynie,którą
ścigałmyśliwiecprzedXVIIw.,Cisówekzaś,Lipno,KlonowaGóraiJasionowo
mówiąowytrzebionychlubznikającychgatunkachdrzew”130.
NaobszarzeMiędzyrzeczaPodlaskiego-jakpisałAntoniSujkowski-imdalej
nawschód,tymczęściejludnośćmazurskazastępowanabyłaprzezPodlasiaków.
WzachodniejczęściMiędzyrzeczaPodlaskiegogęstośćzaludnieniawynosiła70
osóbna1km2,nawschodzienatomiastwahałasięod55do60.Napółnocnym
wschodzie,pomijającBiałystok,wktórymprzewagęmiałaludnośćżydowska,
byładużadomieszkaludnościbiałoruskiej.Utrzymywałysiętutajskomplikowa-
nestosunkispołeczne.Stosunkowodużobyłodrobnejszlachty,itopolskiego
pochodzenia.Występowaliteżchłopizarównopolscyjakibiałoruscy.Żywioł
polskistanowiłtamconajmniejdwietrzecieogółumieszkańców131.
Rosjaniepotrafilizrazićdosiebieludnośćzamieszkującąnaterenachprzy-
granicznych.Niektórzyznichbylipolskiegopochodzeniaitrudnilisięprze-
mytem.Rosyjskiepatrolepostępowałybezwzględnie.Wyłapywałyprzemytni-
kówirekwirowałyimtowar.CizkoleiodwzajemnialisięRosjanomwrogą
postawą,życzącprzegranej132.
Ogólnierzeczbiorącnależystwierdzić,żewarunkigeograficznePrusWschod-
nichsprzyjałyobronie.uJakoobszarjezior,lasów-pisaliK.LenczowskiiK.
Krzewski-dającyNiemcomwymarzonewarunkidodziałania,zarównodzięki
mnóstwunaturalnychprzeszkódisztucznychumocnień,kanalizującychruch
przeciwnikatj.zmuszającychgodokorzystaniaznielicznychdróg,łatwychjed-
nakdozamknięciaminimalnymisiłami,jakidziękidoskonalerozwiniętejstrate-
gicznejsiecikolejowejidrogowejorazsieciłączności,umożliwiającychobrońcy
nietylkobierne,aleiczynneprowadzenieobrony,stanowiłyPrusyWschodnie
dlaRosjanjużzsamejnaturyzagadnienietrudnedorozwiązania.Metoda,jaką
bylizmuszenizastosowaćzchwiląwejściawobszarpojezierza,metodaordynar-
nego,czołowegoforsowaniaprzeszkódnaturalnychitrudnychdozdobyciacia-
śnin,wymagałakilkakroćsilniejszegowyposażeniawartylerię,zwłaszczawarty-
lerięciężkąorazdużegonakładuamunicji,aprzedewszystkimuprzedniego
skoncentrowaniacałościsiłwrazzichzakładamityłowymi,botylkowtenspo-
sóbmożnabyłokusićsięozdobycietejnaturalnejtwierdzy”133.
130F.A.Ossendowski,op.cit.,s.63-64.
131A.Sujkowski,op.cit.,s.316.
132A.Knox,op.cit.,s.87.
133K.Lenczowski,K.Krzewski,Kampaniawschodnio-pruska-rozważaniawstępne,uBellona”1933,
t.XLI,s.281-282.
