Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstępdopierwszegowydaniaamerykańskiego
XXII
Wopozycjidotychdoktrynpozostajejednaszkołamyśliekono-
micznej,uznawanaprzezniewieluekonomistówiwłaściwieszerzej
nieznana.Wedługtejszkołycyklekoniunkturalneikryzysysąskut-
kiemingerencjiwsferęmonetarną.Opracowanaprzeztęszkołęteoria
pieniężnamówi,żeboomyikryzysysąspowodowaneprzezekspansję
pieniądzaikredytu.Doktrynatazostałaporazpierwszyprzedstawio-
nawdośćokrojonejpostaciprzezbrytyjskichekonomistówklasycz-
nychzeszkołyobiegupieniężnegonapoczątkuXIXwieku,apotem
rozwinęlijąLudwigvonMisesijegouczniowiewXXwieku.Chociaż
doktrynaszkołyobiegupieniężnegocieszyłasięogromnąpopularno-
ściąwXIXwiekuwAmeryceiWielkiejBrytanii,topóźniejusunięto
jązteoriicyklugospodarczegoizaliczonodoDteoriihandlumiędzy-
narodowego”.Jeślidzisiajktośprzywołujeteoriępieniężną,totylko
poto,żebyjąwyśmiać,gdyżrzekomojestzbytuproszczona.Należy
jednakpamiętać,żewnauceprostotaiwyjaśnieniewskazującena
jednąprzyczynęokreślonegozjawiskajakotakieniesączymśnagan-
nym.Przeciwnie,naukapreferujeraczejprostszewyjaśnienia,oile
niesągorszeodbardziejskomplikowanych.Naukazawszeposzuku-
jeDpojedynczejprzyczyny”złożonychzjawisk,ajejsukcesybiorąsię
właśniestąd,żeznajdujetęprzyczynę.Jeśliteoriajestwadliwa,tona-
leżywskazać,jakiezawierabłędy.Niemożemypoprostustwierdzić,
żeteoriajestbłędna,gdyżwyjaśniadanezjawisko,odwołującsiędo
pojedynczejprzyczynylubprzyczyn,któresąpozawolnymrynkiem.
Przyczynydanegozjawiskamogąbyćprzecieżegzogenicznewzględem
rynku!Opoprawnościteoriidecydujewyłączniepoprawnośćzawar-
tychwniejrozumowań.
AnalizaprzedstawionawtejksiążceopartajestwcałościnaMise-
sowskiejteoriicyklukoniunkturalnego3.Teoriatazostałaprzedstawio-
nawczęścipierwszej.Poddanotamrównieżkrytycznejanalizienaj-
bardziejznanespośródteoriialternatywnych.Teoriętęprzedstawiono
jednakdośćpobieżnie,gdyżjejpełnerozwinięciemożnaznaleźćwin-
nychpracach.Teoriatamówitakże,żerządpowinienrealizowaćinną
politykę,niżtosiępowszechnieuważa.Wdrugiejitrzeciejczęścizasto-
sowanojądowyjaśnieniaprzyczynkryzysuwStanachZjednoczonych
w1929roku.Należytutajzauważyć,żeniewykorzystywałemfaktów
historycznychdoDweryfikacji”tejteorii.Stojęnastanowisku,żefakty
historycznebądźstatystyczneniemogąbyćwykorzystywanedoDwery-
fikacji”teoriiekonomicznych.Wprzeciwieństwiedozjawiskprzyrodni-
czych,któremożnaobserwowaćwwarunkachlaboratoryjnych,złożo-
nychfaktówhistorycznychniedasiębadać,izolowaćiwykorzystywać
doweryfikacjiteorii.Faktyhistorycznesązawszedeterminowaneprzez
wieleczynników.Abywyizolowaćirozpoznaćtefakty,potrzebujemy
3Należyjednakpodkreślić,żeLudwigvonMisesniejestwżadensposóbodpo-
wiedzialnyzakształttejksiążki.
