Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXIII
Wstępdopierwszegowydaniaamerykańskiego
teoriiopracowanejwstosunkudonichapriori4.Załóżmynaprzykład,
żewokreślonymczasierosłacenacynku.Gdybyśmychcielisiędowie-
dzieć,dlaczegojegocenawzrosła,tomusielibyśmyposłużyćsięteo-
riąwskazującąnaprzyczynytegostanurzeczy,którąopracowalibyśmy
przedrozpoczęciembadań.Wiemy,żecenamożewzrosnąćzpowodu
oddziaływaniajednegobądźkilkuznastępującychczynników:wzro-
stupopytunacynk,spadkujegopodaży,wzrostupodażypieniądza,
awkonsekwencjipopytupieniężnegonawszystkiedobra,orazpo-
wszechnegospadkupopytunapieniądz.Skądwiemy,któraztychteorii
mazastosowaniewdanymprzypadku?Musimyprzyjrzećsięfaktom
isprawdzić,któraznichznajdziezastosowanie.Jednakto,czydana
teoriaznajdujezastosowaniewdanymprzypadku,czyteżnie,nieprze-
sądzaojejprawdziwościbądźfałszywości.Niemożnawyłączniena
podstawiefaktu,żewbadanymokresiezmniejszyłasiępodażcynku
(lubsięniezmniejszyła),przyjąć(bądźodrzucić)twierdzenia,żespadek
podażycynkuspowodujeceterisparibuswzrostjegoceny.Zadaniem
historykagospodarkijestwięcdobranieodpowiedniejteoriispośród
tychopracowanychprzezekonomistów.To,czyteoriajestprawdziwa,
czyteżnie,możnaustalićjedynieweryfikującprzesłanki,naktórychsię
opiera,ilogikęzawartegowniejrozumowania5.
Pozytywiści–przedstawicielenajważniejszejobecnieszkołymetodolo-
giiekonomii–sągotowiwzoremteoretykównaukprzyrodniczychprzyj-
mowaćfałszyweprzesłanki,jeśliwyciągnięteznichwnioskipoweryfika-
cjiokażąsiępoprawne.Zkoleiinstytucjonaliści,którzyzajmująsiętylko
zbieraniemkolejnychfaktów,właściwieodrzucająmożliwośćzbudowania
teorii.Obieszkołybłądzą.Niemożnastworzyćteorii,gdysiędysponuje
wyłączniemieszaninądanychstatystycznych.Niemożnarównieżwyko-
rzystywaćdanychstatystycznychwceluweryfikacjiteorii.
4Niezaprzeczamywcale,żefundamentalneprzesłanki,naktórychbudowana
jestteoriaekonomii,tj.aksjomatdziałaniabądźróżnorodnościzasobów,poznaje-
mydoświadczalnie.Niemniejteoriaekonomiijestbudowanaaprioriwstosunkudo
wszelkichinnychfaktówhistorycznych.
5PrzedstawionatutajmetodologiaDprakseologiczna”jestsprzecznazobecnie
obowiązującymipoglądami.Jejprezentacjęwrazzewskazaniemliteraturyprzed-
miotumożnaznaleźćw:MurrayN.Rothbard,InDefenseof‘ExtremeAPriorism’,
DSouthernEconomicJournal”,styczeń1957,s.214–220;idem,Praxeology:Replyto
Mr.Schuller,DAmericanEconomicReview”,grudzień1951,s.943–946;idem,To-
wardAReconstructionofUtilityandWelfareEconomics,w:MarySennholz(red.),On
FreedomandFreeEnterprise,Princeton,N.J.1956,s.224–262.Najważniejszeprace
metodologicznetejszkołyto:LudwigvonMises,Ludzkiedziałanie,tłum.W.Falkow-
ski,Warszawa2007;Mises,TheoryandHistory,NewHaven,Conn.1957;F.A.Hayek,
Nadużycierozumu,tłum.Z.Siembierowicz,Warszawa2002;LionelRobbins,The
NatureandSignificanceofEconomicScience,London1935;Mises,Epistemological
ProblemsofEconomics,Princeton,N.J.1960;Mises,TheUltimateFoundationofEco-
nomicScience,Princeton,N.J.1962.
