Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wypadło,jesttylkoziarnkiempiaskuwoceaniewszechświata,żemy,
ludzie,jesteśmypyłkamilubraczejmikrobami,przyczepionymi
dotegoziarnka,żewięczakresnaszegopoznaniamusibyć
proporcjonalnymdozajmowanegoprzeznasstanowiska.
Wzrokastronomów,przypomocynajsilniejszychnawetteleskopów,
obejmujeprzestrzeńażdośmiesznościmałąwporównaniu
znieskończonościąprzestworówniebieskich.″Naszerozumowania
owszechświecie–piszeKamilFlammarion–wartesązpewnością
tyleż,corozmowydwóchmrówekohistoriiFrancji″.Najgłębsze
nawetkopalnieistudnieartezyjskiewstosunkudośrednicysamej
tylkoziemisą,zdaniemgeologaNöggerath’a,jakbycięciamikomara.
″Nicalboprawienicniewiemyowewnętrznejbudowieiwłasnościach
ciałtakorganicznych,jakinieorganicznych″,powiadaBalfour
Stewart.″Przemianaciepłaisiłychemicznej–mówiBain
–wytwarzaniejednegoprzezdrugiewedługwolidokonywasię
wwarunkach,którenaogółmożnazniejakąścisłościąoznaczyć,lubo
szczegółówtejprzemianywcalenierozumiemy″.″Fizjologia,pisze
jedenzlekarzyniemieckich–niedajenamodpowiedzinatysiączne
pytaniaiuciekasiędohipotez,któresąnierazjeszczedziwolężniejsze
(nochhaarsträubendersind),niżhipotezystarejmetafizyki″.Zdaniem
takkompetentnegosędziego,jakKlaudiuszBernard,fizjologia
dzisiejszaznajdujesięjeszczenatymstopniurozwoju,najakimbyła
alchemiaprzedpowstaniemchemii.″Zarównofizyka,jakichemia,
sąsłowaHaeckla–tenaukiścisłe,temechanicznepodstawy
wszystkichinnychnauk,opierająsięnasamychniedowiedzionych
hipotezach.Chemiastoinasłabszychjeszczenogachniżfizykaijest
mniejjeszczeuzasadnionąniżona.Całygmachchemiiteoretycznej
jestprawdziwymzamkiempowietrznym,wzniesionymzsamych
hipotez″.″Nietrzebasięoddawaćiluzji,mówiinnyprzyrodnik
–jakobyzasadynaszejmechanikifizycznejzawieraływsobie
objaśnieniejakiekolwieknajprostszychzjawiskprzyrody;wszystkie
onesątylkoopisamialboraczejdokładnymidefinicjamiokoliczności,
śródktórychwidzimyzjawiska,ukazującesięwsposóbdlanas
niezrozumiały″.
Jakzawiłeiniedostępnejestbadanieduchaludzkiego,dowodzi
następującezdanieAleksandraBaina:Gdybykamieniemówiły,mniej
byłobytodziwnym,niżfakt,żetrzyfuntowamniejwięcejbryła
materii,zwanamózgiem,możebyćsiedliskiemwiedzy,pamięci,
pragnień,uczuć,myśli,talentu,geniuszuiwogólezjawisk
duchowych.
