Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CezaryObracht-Prondzyński
–integrującym”
13
.Coszczególnieważne–sąoneuwarunkowanehisto-
rycznie,ekonomiczne,politycznieikulturowoisytuacyjniezmienne.
Możemymiećwięcdoczynieniazpewnymkontinuumpostawalboteż
ichdynamikąoznaczającąnprzechodzenieodwyłączającegodointegru-
jącegosąsiedztwamiędzyetnicznymisąsiadami”
14
.Dlaporządkudodaj-
myjednak,żemożebyćteżodwrotnie,gdyprzechodzimyodpokojowego
współżyciawzintegrowanejwspólnociewielokulturowejdopostaw
wykluczającychirozpadutejżewspólnotynanskonfliktowaneplemio-
na”.WnajnowszejhistoriiPomorzatakichprzykładówmamysporo.
GdybywziąćpoduwagętylkoIIpołowęwiekuXIXorazwiekXX,tona
przykładziesąsiedztwapolsko-niemieckiegonaPomorzuznajdziemyza-
równodowodynaistnienierelacjinmy–sąsiedzi”,jakitraktowaniasie-
biewzajemnienazasadzienoni–sąsiedzi”.Byłytuwięczarównorelacje
nwłączania”,czylibudowaniapoczuciawspólnoty,jakirelacjenoddzie-
lania”,czylibudowaniagranic,takdalece,ażdochodziłodokonfliktów.
Pokazujeto,żerelacjesąsiedzkiewcaleniesąłatwe.AndrzejTyszka
pisał:
Kryteriumuznaniazasąsiadawsensiekulturowymtoniebudzące
niepokoju,leczpełneuwagizwróceniesiędosiebieznastawieniem
naopiekęipomoc,niepozbawionejednakefektównkrzywegozwier-
ciadła”wpostacifałszywychstereotypów.Totakżepewienrodzaj
npoznawczejbaczności”,opartyraczejnaperswazyjnymzaufaniuniż
napodejrzeniach,raczejnazaciekawieniuiuznaniutwórczychinspira-
cji,bezwrogości,aneksjiidyskryminacji.Należyrozumieć,żesąsia-
demjesttylkoten,ktożywiprzyjazneuczuciaiodpowiadanimina
nasząobecność.Jeślitylkotychwarunkówniespełnia,jestobcymlub
–wgorszymrazie–wrogiemzzagranicy
15
.
Gdybyodwołaćsiędodoświadczeniapomorskiego,tomożnaby
przywołaćmnóstwoprzykładówzwodniczegosąsiedztwa,kiedytolu-
dzie,zktórymiżyliśmywzgodzieprzezpokolenia,nagleokazywalisię
wrogami,np.członkamihitlerowskiegoSAipoprzejściufrontuwskazy-
waliswoichsąsiadówjakotych,którzybyliczłonkamiróżnychpolskich
organizacjilubpiastowaliważnefunkcjepubliczne(zacobylinatych-
miastaresztowaniprzezokupanta).NaPomorzutakichprzykładówjest
1111111
13
A.Kłoskowska,Kulturynarodoweukorzeni,Warszawa1996,s.126.
14
Tamże,s.127.
15
A.Tyszka,„Zbiorowośćterytorialna”i„przestrzeńspołeczna”.W:RóżaWiatrów
Europy.Ośrodkowoeuropejskiejtożsamości,red.A.Tyszka,Warszawa1999,
s.122.
20