Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ModernizowanieWyspiańskiego
17
nenietylkouwagi,aleiwspółczucia,empatii,wejściawdialog.Tojestwłaś-
niewarunekistnieniategoczegoś,lecztakżewarunekmojegoistnieniajako
partnerawokreślonejsytuacji.Itosięwmoimpojęciurysujeodpoczątku
jegotwórczościdramatycznej,choćczasemjestprzywalonetąretoryką,która
bywałaniedozniesienia.
TeresaWalas:APaniądlaczegozainteresowałWyspiański?ZrobiłaPani
przecieżogromnąwystawęjemudedykowaną.
MariaPotocka:Najpierwmuszęwyjaśnićswojąobecnośćwtejrozmo-
wie,bo–mimowykształceniapolonistycznego–nieuzasadniategoanimoja
wiedzanatematWyspiańskiego,animojaumiejętnośćsytuowaniatejpostaci
wkontekściehistoriiliteratury.Wyspiańskiinteresujemnieprzedewszystkim
jakopostaćzaprzepaszczonahistorycznie.Niezamierzamgoratować,boWy-
spiańskiegoniedasięjużuratować,tamożliwośćdawnotemubezpowrotnie
przepadła.„Uratowanie”artystyprzezhistoriępoleganatym,żejegogentwór-
czyzostajewprowadzonywzapiskultury.Jesttomożliwewmomencie,kiedy
artystatworzyijeszczekrótkąchwilępojegośmierci.Wtedyartystamoże
byćuratowanyjakoinspirator,jakoojciecprzyszłychtwórców.Jeżeliwówczas
zamkniesięmuusta–zróżnychpowodów:historycznych,obyczajowychczy
przezfałszywąinterpretację–będziejużniedouratowania.Tymsamymnie
wejdziewzapiskulturowyiniepojawisięwtwórczościnastępnychartystów
wsposóbadekwatnydoswojejinnowacyjności.Takiezaniechaniehistoriido-
tknęłoWyspiańskiego.Onzaistniałjakowyspa,któraniestałasiędrogą.To
jestniedoodrobienia.Wtejchwilimożnasięjedyniepobawićwkreatywną
ekshumacjęWyspiańskiego.Niepróbowaćgoratować,tylkokulturowowyko-
rzystać.Pomysłpasujedomiejsca,bonadrzwiachpokoju,wktórymrozma-
wiamy,jestnapisaneKatedraAntropologiiLiteraturyiBadańKulturowych.
Zawartośćtwórczo-biograficznaWyspiańskiegoświetniesięnadajedorozwa-
żańantropologicznych.Wyspiańskibyłczłowiekiemfenomenalniezniewolo-
nymprzezkonteksty.Konteksttodzisiajgłówny„wihajster”teoretyczny.To
sposóbnainterpretowanie,dłubaniewbiografiachitwórczości,byzobaczyć,
jakczłowiekfunkcjonowałwniewolikontekstu.IWyspiańskijestartystą,któ-
rydoskonaledotakichmetodpasuje.Jegopierwszymnieszczęsnymkonteks-
temjestPolska,jejsytuacjahistoryczno-kulturowa.Drugimjestbardzospe-
cyficznapsychikategoczłowieka.Psychikaniewątpliwiedialektyczna.Wy-
spiański,zjednejstrony,marzyowolności,azdrugiej–perwersyjnie–rzuca
sięwniewolę.JegopowrótdoPolskijestswegorodzajuodruchemsamobój-
stwaduchowego.Widziwszystkieograniczenia,jakiesięztymwiążą,jednak
wraca,ponieważprawdopodobniejestwtymjakieśwyzwanie,jakiśwłaściwy
przeciwnikdokonfrontacjizwewnętrznąsiłą.Byćmoże,gdyby–jakPicasso
–znalazłsięnaobcym,wolnymterenie,niebyłobytodlaniegopodniecające,
boniebyłobywalki.Wracawięcdopolskiejniewoli,żebyprzeciwstawićsię
niewiadomoczemuiżebysprawdzićwłasnąsiłę.Tutaj,wtakimkontekście
