Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ModernizowanieWyspiańskiego
9
JastosunkowowcześniezetknęłamsięzkorespondencjąWyspiańskiego.
Uderzałomniejejzróżnicowaniewzależnościodtego,zkimonkorespondo-
wałinajakiejpłaszczyźnienawiązywałkontakt.DlamnielistydoOpieńskie-
gosączymśzupełnieinnymniżlistydoRydla,czymśzupełnieinnymniżlisty
doMaszkowskiegoinaprzykładlistydoStryjeńskiego.Oczywiście,sprawa
czasu,wjakimtakorespondencjapowstawała,jesttutajbardzoważna.Boto
jesttawczesnafaza,októrejtakświetniepaniPopielpisaławswojejksiążce,
wiążąctozprocesemindywidualizacjiizdobywaniasamoświadomości,zdo-
bywaniatożsamościprzezczłowiekaiprzezartystę.Potempoznałamlistydo
StanisławaLacka.Poznałamjejeszczewtrakcieredagowania,bopierwszym
ichwydawcąbyłmójsąsiadzkamienicy,redaktorJacekSusuł.Samabyłam
wtedymłodąosobą,napoczątkustudiów.Iuderzyłomnieto,żepoezjamoże
znajdowaćsięniewwierszach,leczwczymśzupełnieinnym–wdyskursie
epistolarnymwłaśnie.Tobyłtakimoment,którywyraźniezmieniłmójsposób
lekturyWyspiańskiego.Mojemyślenie–inaczejniżwwypadkupaniMarysi
Prussak–ograniczałosiędowąskiego,polskiegojedyniekręgukulturowe-
go,aleteżkierowałomniewstronęprzeświadczenia,żejestinnyWyspiański
niżten,zktórymstykałamsięwcześniej,takżewtychpierwszychprzedsta-
wieniachteatralnych,jakieoglądałamjakouczennicaszkołypodstawowej,
aipóźniej.Tobyłodoświadczenie,któremipowiedziało–itrwamwtym
przekonaniu–żeWyspiańskiegonależyczytać,itoczytaćbardzointensyw-
nie,nietylkooglądaćwteatrze.Botosąważnedopełniającesię,niealterna-
tywne,dziedziny.
TeresaWalas:JakkrótkoscharakteryzowałabyśtęlekcjęLacka?Co
wjegolekturzeWyspiańskiegojesttymelementem,jakpowiedziałaśwcześ-
niej–otwierającym,umożliwiającymwięcinne,niżprzywykliśmy,widzenie
tegoartysty?
EwaMiodońska:ZjednejstronyLackmiuświadomił,żekażdydramat
Wyspiańskiegojestautonomiczną,odrębną,odzerapowstającącałościąarty-
stycznąiartystycznąkoncepcją,żeniematutajwpisywaniasięwrzeczywiste,
gotoweparadygmaty,wzorcegatunkowe,rodzajowe,niemawariantówdys-
kursówdramatycznych.Dziękitemuzdałamsobiesprawę,żeWyspiańskie-
gotrzebapostrzegaćrzeczywiściewkategoriachkreatorskich.Zrozumiałam,
czymjestpoczucieoryginalnościautorajakoelementjegosamoświadomo-
ści,inauczyłamsięniedosłownieczytaćzwłaszczawczesnedeklaracjeWy-
spiańskiego,gdzieoryginalnośćbyłabardzoszczególnieeksponowanajako
zaciętachęćodróżnianiasięzawszelkącenę.Atosięzmieniałoiwlekturze,
iwsamympojęciutwórczościrozumianejjakocałość.Właśniejakocałość
–takżezuwzględnieniemsztukplastycznych.Bojasięwcześniejzetknęłam
zWyspiańskimartystąplastykiem,niżzWyspiańskimpoetąidramaturgiem,
ponieważzresztekbibliotekimojegodziadkazostałyróżnegorodzajuwy-
dawnictwawłaśniezepokiprzełomuwieków,naprzykładwydanieIliady.
