Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
E.Miodońska,M.Popiel,M.Potocka,M.Prussak,T.Walas,J.Walaszek
IjaodnajwcześniejszegodzieciństwaoglądałamilustracjeWyspiańskiegodo
Iliady.Ibardzoinstruktywnebyłoteżdlamnieto,jakzmieniałsięmójsto-
sunekdotychilustracji:odtakiegoczystonaiwnegospojrzenia,wktórymna
przykładfuriabyłaczymśprzerażającym,czymśobrzydliwym,abardzomi
siępodobałarozmowaAchillesazTetydą,ponieważbyłautrzymanawzupeł-
nieinnejtonacji.Alewtedyjeszczenieumiałamtegoczytaćjakopewnejca-
łości.Wedługmnie,towłaśnieLackzachęcałzawszedotego,żebynieczytać
Wyspiańskiego,kierującsięgotowymiinterpretacjamijakorozstrzygającymi,
aninieszukaćjakiegośjednegowyraziścieokreślonegowzorca,modeluczy
paradygmatu,którypowtarzałbysięwróżnychdziełach,lecztraktowaćkażde
znichjakoodrębną,świadomieprojektowanąartystycznącałość.
TeresaWalas:TakiewidzenieWyspiańskiegosytuowałobygobardzobli-
skoteoretycznejmyśliBerenta…
EwaMiodońska:Oczywiście.
TeresaWalas:WustanowionejprzezNyczahierarchii,alternatywnej
względemtej,jakądlaMłodejPolskizaproponowałWyka(Kasprowicz,Rey-
mont,Żeromski,Staff),Berentznajdujesięwcentrummodernizmuobok
Brzozowskiego,Irzykowskiego,Leśmiana.Jeśliwskazaćestetycznepokre-
wieństwoBerentaiWyspiańskiego(awidaćjenietylkowsamymrozumieniu
utworu–powieściczydramatu–jakodziełasztuki),tookazujesię,żeiten
ostatnidajesięwłączyćdotakrozumianegomodernizmu,któregojądremjest
sztukapojmowanajakoświętośćwstaniepodejrzenia.
JoannaWalaszek:Wyspiańskijestpierwszympolskimtwórcą,które-
gomożnanazwaćartystąteatru,używająctegoCraigowskiegookreślenia,
iwłaściwieniesłychanieszybko(zasprawąLeonaSchillera)zostałonwpisa-
nywkrągtakzwanychreformatorówteatrupoczątkuwieku.Jegoniezwykle
oryginalneideeifascynującawyobraźniateatralna,projektyinscenizacyjne,
scenograficzne,wypowiedzinatematteatruisztukiaktorskiej,utworydrama-
tyczneiprojektyscenicznychinterpretacjidziełdramatycznych–Mickiewi-
cza,Szekspira,znakomiciekorespondowałyzposzukiwaniamiwizjonerów
nowegoteatruwEuropie.Innasprawa,żebyłatobardzowielowątkowawi-
zjateatru–wróżnychokresachpóźniejszychdziejówpolskiegoteatrupewne
wątkitwórczościWyspiańskiegookazywałysięmniejlubbardziejżywotne,
pewnebyłyodrzucanealbostawałysięoczywistością,innedodzisiajbywają
bardzoinspirujące.Takiesamezresztąbyłydziejescenicznychrealizacjiwizji
innychreformatorówteatrupoczątkuXXwieku.Totylkopotwierdzazasad-
nośćłączeniaWyspiańskiegozinnymiartystamiteatruwspółtworzącymiów
radykalnyprzełomwtejsztuce.
