Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZmierzchHanowerczyków
35
sceniefilmulicznarodzinaJerzegoIIIustawiasięnaschodachkatedryśw.Pawła
-niczymwspółczesnarodzinakrólewskapozującadozdjęćnabalkoniepałacu
Buckingham-ipozdrawiawiwatującychpoddanych,wśródktórychdominują
przyjaznetwarzezamożnychmieszczan.Niepotrzebnyjużlekarzuśmiechasię
zsatysfakcją,poczymznikawtłumie.
SłowakrólaJerzegomożnatraktowaćjakomanifestnowegotypumonarchii,
wktórymwładcyprzypadajedynierolanarodowegosymbolu.Chociażprzezcały
XVIIIwiekkoncepcjatatorowałasobiepowolidrogęwzbiorowejświadomości,
dopierowepocewiktoriańskiejstałasięonanieoficjalnymcredobrytyjskiejkoro-
ny,akceptowanymprzezsamegosuwerena,rząd,jakrównieżprzezpoddanych.
NajpełniejwyraziłjąpochodzącyzklasyśredniejkomentatorpolitycznyWalter
BagehotwswojejksiążceTheEnglishConstitution(AngielskaKonstytucja,1867).
Wartopodkreślić,żetytułowaKonstytucja,wkontekścieWielkiejBrytanii,nie
oznaczażadnegopojedynczegodokumentu,araczejzbiórnajważniejszychhisto-
rycznychustawregulującychustrójkraju,oraz-coszczególnieistotne-także
niepisanezasadyfunkcjonowaniapaństwa(tzw.constitutionalconventions).Jedną
znajważniejszychkonwencjitegotypujestzasada,żemonarchamożesprawować
władzęjedyniewoparciuoradyrządu,czylifaktyczniepełniwyłącznierolęcere-
monialnąizatwierdzaustawy.Teszlachetnetradycje,zdaniemBagehota,stanowią
jedynąochronęprzedkatastrofą,którąmogłobyzgotowaćkrajowiszaleństwo
absolutyzmu,pozbawionenadzoruikontroli.Opisyprerogatywkrólewskichsta-
nowiąwykazstraszliwych,azarazemcałkowicienieprawdopodobnychzagrożeń:
[Królowa]mogłabyrozpuścićwojsko[ł];mogłabyzdymisjonowaćwszystkichofice-
rów,począwszyodgłównodowodzącego;mogłabyzwolnićrównieżwszystkichmaryna-
rzyisprzedaćwszystkienaszestatki.MogłabyzawrzećpokójzacenęutratyKornwalii,
alborozpocząćwojnęopodbójBretanii.MogłabyuczynićkażdegoobywatelaZjedno-
czonegoKrólestwa,mężczyznęczykobietę,parem;mogłabynadaćkażdejparafiistatus
»uniwersytetu«;mogłabyzwolnićwszystkichpracownikówadministracjipaństwowej
iuniewinnićwszystkichprzestępców.Jednymsłowem,Królowamogłabyużyćswojej
prerogatywyabycałkowiciezniweczyćpracęrządu,okryćnasznaródniesławąprzez
niesprawiedliwąwojnęlubhaniebnypokój;mogłabynawet,rozwiązującsiłyzbrojne
nalądzieimorzu,pozostawićnasbezbronnymiwobecobcychmocarstw64.
JednocześnieBagehotpodkreśla,żekrólowanieposiadaprawawetowania
ustaw(posiadajeteoretycznie,aleniezostałoonowykorzystaneanirazuod
czasówkrólowejAnny).Wzwiązkuztym,zgodniezprawem,Dmusipodpisać
nasiebiewyrokśmierci,jeśliobieIzbyParlamentujednogłośniegodoniej
prześlą”65.Najważniejszarolakrólabądźkrólowejsprowadzasiędokonsulto-
waniapracrządu,zmożliwościąprzedstawianiawłasnychradlubostrzeżeń,
którejednakżeniemajądecydującegoznaczeniadlasprawowaniawładzy.Od
osiemnastegowieku-cozauważajużBagehot,afilmSzaleństwokrólaJerzego
64W
.Bagehot,TheEnglishConstitution.Londyn:Kegan,Paul,Trench,TrubnerandCo.,1894,
s.44.
65Ibid.,s.57.
