Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
zwalającynapierwszeuogólnieniainapodjęciebadańprowadzącychdo
zbudowaniawstępnejsyntezy.Dziśbadacze1niestety,wdalszymciągu
nieliczni1uznająjuż,żeprowadzeniebadańnadreligiąniejestmożliwe
bezsolidnegozapleczafilozoficznego.Celemmojegoopracowaniajestzań
temprzybliżenieintuicjiJamesa,któremogązostaćwpełnidocenione
dopierownaszychczasach.Przezlata,któreupłynęłyodjegośmierci,
naszawiedzanatematreligiiidoświadczeniareligijnegowzbogaciłasię
wsposóbniepomierny.Dlategowartodziśprzypomniećto,comiałdo
powiedzeniaautorOdmiandoświadczeniareligijnego,botakpowinien
brzmiećwtłumaczeniutytułjegopodstawowegodzieła.
PomimowieluograniczeńipominięćmyślreligijnaJamesajestnień
zaprzeczalnieaktualna,copodkreślawswejksiążceCh.Taylor5.To,co
zpunktuwidzeniapsychologiiuchodzizawadygłównegodziełaJamesa,
zpunktuwidzeniafilozofiijestjegozaletami6.JakzauważaTaylor:DNień
zwykłejestto,żetakgłębokowniknąłwnaturęzasadniczejcechynaszej
podzielonejepoki.Wpewnymsensie»doświadczenie«religijne1poń
czątkoweprzeczuciaiintuicje,któreuważamyzacoś,zaczymmusimy
podążać1nigdywcześniejniemiałotakkluczowegoznaczeniajakdziń
siaj,bezwzględunato,gdzienasprowadzinanaszychrozbieżnych
ścieżkachżyciaduchowego.Właśniedlatego,żeJameswidziałtotakwyń
raźnieipotrafiłwyartykułowaćztakąmocą,jegoksiążkapozostaje
wnaszychczasachtakaktualna”7.Wswejpracypokazuję,żemożnauzań
sadnićaktualnośćdziełaJamesanietylkowtakisposób,wjakiuczynił
toTaylor.
Tezagłównatejpracybrzmi:badanianaddziełemJamesanależy
prowadzić,znaczącoprzesuwającakcenty.Dotychczasodczytywanogo
główniejakotwórcępragmatyzmu,awtymkontekście1jakoautora
kontrowersyjnejkoncepcjiprawdy.TymczasemJamestoprzedewszystń
kimmyślicielreligijny,filozof,którypodejmujenamysłnadfundamentalń
nymizagadnieniaminaturyludzkiej.Jegofilozofianiedajesięsprowań
dzićdoograniczonejkoncepcjiteoretycznej,dotyczącejjedyniekwestii
naturyprawdy.Pragmatyzmjesttylkojednymznarzędzi,dziękiktórym
5Ch.Taylor:Obliczareligiidzisiaj.Tłum.A.Lipszyc.Tłum.przejrzałŁ.Tiń
schner.Kraków2002.
6P.SochawswejprzedmowiedonowegowydaniadziełaJamesawymienia1za
Wulffem1sześćpodstawowychzarzutów:D[...]pomijanienormalnegodoświadczenia,poń
minięcieczynnikówinstytucjonalnychihistorycznych,przypisywanienadmiernejroli
uczuciom,włączeniepatologii,odwołaniesiędoczynnikówpodświadomychipostawienie
tezfilozoficznych.Wydajesię,żezarzutytemożnarówniedobrzeuznaćzazaletydzieła
Jamesa”.P.Socha:Doświadczeniareligijnepo100latach.W:W.James:Doświadczeń
niareligijne.Tłum.J.Hempel.Kraków2001,s.XIX.
7Ch.Taylor:Obliczareligiidzisiaj...,s.89.
