Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
religią,prowadzonawdużejmierzepozakontekstemJamesowskiego
pragmatyzmu.
TymczasemwbadaniachnadJamesem,którepodjętowostatnich
dwudziesięcioleciach,corazdobitniejakcentujesięjegoznaczenie
iosiągnięciajakofilozofareligii.Tacyautorzy,jak1bywymienićtylko
najważniejszych1G.W.Barnard,Ch.Lamberth,H.S.Levison,E.K.Sucń
kiel,J.Smith,wykazują,żeJamesprzedewszystkimkoncentrowałsięna
konstruowaniuspecyficznejpostacipoglądufilozoficznego,którymożna
nazwaćmetafizykąreligijną.Jaokreślamtomianemfilozofiidoświadczeń
niareligijnego,bypodkreślićelementempiryczny,takważnydlaJamesa.
NieznajdujemybowiemwdzieleJamesawielutematówzwiązanychtrań
dycyjniezfilozofiąreligii,takichjakanalizaargumentówzaistnieniem
Bogaalboanalizyjęzykareligii3.DorobekJamesajestniezwykleróżnoń
rodnymamalgamatemtreścimetafizycznych,psychologicznychireligijń
nych.Wswoichbadaniachroztrząsałproblemy,którepodsuwałoszeroko
pojętedoświadczenie.Nadałotojegotwórczościnieustającąodstulatakń
tualnośćiżywotność.TrwającyodlatdziewięćdziesiątychXXwiekureneń
sansbadańnadfilozofiąreligiiJamesajestnajlepszymdowodemnato,
żejegomyślznaczniewybiegałapozakwestiezwiązanezpragmatyń
zmem.
Zosiągnięćwymienionychwcześniejbadaczykorzystamwniniejń
szymopracowaniu.DziękiichinterpretacjomJamesukazujesięcoraz
wyraźniejnietylkojakotwórcapragmatyzmuczyinicjatorpsychologii
religii,leczjakoktoś,ktodążyłdozbudowaniaempiryczniepodbudowań
nejfilozofiireligii.Jakzgodniepodkreślająbadacze,Jamesodrzucałspeń
kulatywnepodejściedofilozofiireligii,opartenarozważaniachteologiczń
nych,gdyżuważałjezawytwórwtórny.Jegopodejścienawiązywało
raczejdosurowychfenomenówreligijnych,którepozostawiłysweślady
wtekstachirelacjachosóbreligijnych.Tymczasemdlascjentystycznienań
stawionejpublicznościpoczątkówXXwieku1doktórejskierowanebyły
jegoWykładyGiffordzkie1najważniejszeznaczeniemiałypowiązania
międzyreligiąinauką.DążeniaJamesadoprzedstawieniaspójnego
poglądunanaturęreligiiidoświadczeniareligijnegowpoczątkachXX
wiekumiałyswegookreślonegointerlokutoraiadwersarzazarazem.Był
nimnaukowyracjonalista(scientificrationalist,jakgookreślaE.K.Sucń
kiel4),przedstawicielDlekarskiegomaterializmu”,zktórymJamespoleń
mizujewpierwszymrozdzialeTheVarietiesofReligiousExperience...To
3Zob.B.Davies:Wprowadzeniewfilozofięreligii.Tłum.W.J.Popowski.
Warszawa2007.
4E.K.Suckiel:Heaven’sChampion.WilliamJames’sPhilosophyofReligion.Indiań
na1996,s.14.
