Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp1zgenezyTheVarietiesofReligiousExperience...
15
kolwiekonaturzeprzedmiotudoświadczeniareligijnego.Tumogęjuż
sformułowaćcentralnątezęmychrozważań:książkaJamesaijegofilozoń
fiareligiitobardziejposzukiwanieodpowiedzinapytanieonaturę
człowiekaniżanalizanaturydoświadczeniareligijnego.Ujmująctoinań
czej:badaniedoświadczeniareligijnegosprowadzasiędobadanianajń
głębszychpokładównaturyludzkiej,jestswegorodzajuarcheologiąludzń
kiejnatury.Usiłujączrozumiećistotędoświadczeniareligijnego,tak
naprawdęstaramysięzrozumiećczłowieka.
Tuwyłaniasiętakżeważnyproblemwłasnegodoświadczeniareligijń
negoJamesa.Zagadnienietojestistotnechoćbyztegopowodu,żemateń
riałemempirycznym,którymposługujesięwswymdziele,sądocuments
humaine,analizowanezapomocą,jaktookreślaSmith,Dsympatetyczneń
gorozumienia”4.Ichoćniepotrafimypodaćżadnegoprzykładuosobiń
stegodoświadczeniasamegoJamesa,któremogłobybyćbezwahania
nazwanereligijnym,wartoprzypomniećniektóremomentyzjegożycia,
którebyćmożeszczególnieuwrażliwiłygonapodjętąwWykładach
Giffordzkichproblematykę.Niniejszekrótkieuwagimająnaceluwskań
zanietego,cobadaczejegożycianazywalimysticalgermwjegoosoboń
wości,czyliszczególnejwrażliwościnaproblematykędoświadczeniareliń
gijnego.
PierwszymtakimdoświadczeniemjestopisanewTheVarietiesofReliń
giousExperience...przeżyciemłodzieńczejdepresji,któreomówięwdalń
szymciągutegorozdziału.Drugiedoświadczeniebardziejodpowiadakań
tegoriidoświadczeniareligijnego,aprzynajmniejwtakichkategoriachpo
częściująłjesamJames.ByłotoprzeżycieboskościwgórachAdironń
dack:DPewnegopóźnegowieczoruwroku1898,podkoniecwycieczki
zprzyjaciółmiprzezukochanegóryAdirondack,stwierdził,żejest
»wstanieduchowegopobudzeniaocharakterzejaknajbardziejżywym«.
Zostawiającśpiącychtowarzyszywszałasie,błądziłprzezwiększośćnocy
przeznieruchomy,oświetlonyświatłemksiężycalas.KłębiłasięwJameń
sieniespokojnamieszaninawrażeńiwspomnień:magicznieoświetlona
przyroda,wszyscykoledzyiukochanarodzina,trudneWykładyGiffordzń
kie,którychwygłoszeniemiałprzedsobą.Wydawałosięto»prawdziwą
[Nocą]Walpurgii«,zderzeniemsięwnimsamym»bogówwszystkichmiń
tologiiprzyrody«z»moralnymibogamiżyciawewnętrznego«.Nieludzko
odległa,leczniezwyklepociągająca,wiecznieżywa,leczoszronionawień
kiemistarością,nieziemskascenaprzednimbyłaprzedewszystkimnień
zwykleznacząca.Jednakcoonaznaczyła,tegoJamesniewiedział;nie
potrafiłznaleźćsłów,abytowyrazić.»Takwięcpozostałaonatylko
głazemznaczącymwrażenie«.Doświadczającjejjako»jednejznajszczęśń
4J.E.Smith:Introduction...,s.XVI.
