Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
FilozoficznetematywTheVarietiesoftheReligiousExperience...
liwszychsamotnychnocywżyciu«,Jamesbyłpewien,żezostawionaślań
dywedynburskichwykładach”5.
Tedoświadczenia,należącedosfery,którąmożnaokreślićza
R.Ottem6jakomistycyzmnatury,należyskonfrontowaćzodpowiedzią,
którąudzieliłLeubie,żeDniemażadnegożywegopoczuciastyczności
zBogiem”7.ZkoleiwodpowiedziachnakwestionariuszJ.B.Pratta,
udzielonychw1904roku,stwierdził,żeBógjestdlaniegoDnajpotężniejń
szymsprzymierzeńcemjegoideałów”,wktóregowierzyDzpowodów
społecznych”,leczktóregoobecnościDnigdy”niedoświadczył.Natomiast
doświadczeniereligijnetodlaniegoDkażdymomentwżyciu,któryczyni
rzeczywistośćrzeczyduchowychbliskimidlakogoś”8.Zprzytoczonych
wypowiedziwynikajasno,żeJamesniebyłtypemhomoreligiosus,lecz
raczejosobąszczególniewyczulonąnaproblematykęreligii,cechującąsię
swoistąintuicjąwsprawachduchowych9.
TradycjaWykładówGiffordzkichzostałazapoczątkowanaw1888
roku,aichfundatorembyłprawnik,lordAdamGifford.Jamespodjąłsię
wygłoszeniaDWykładówGiffordzkichoReligiiNaturalnej”,jakbrzmiich
pełnanazwa,w1897roku,kiedytootrzymałzaproszenieodprofesora
AndrewSetha(PringleńPattisona).Natychmiastpodjąłbadaniazwiązane
zprzedmiotemwykładów,skupiającsięgłównienalekturzebiografii
osóbreligijnych.Pierwotniewykładyzaplanowanonalata189911900
i190011901,jednakkłopotyzezdrowiemprzyszłegoprelegentaspowoń
dowałyprzesunięcieterminuichwygłoszenia.W1898rokuJamesotrzyń
małodE.D.Starbuckamateriałydotyczącedoświadczeńreligijnychbadań
nychprzezniegoosób,obficiecytowanepotemwwykładach.Wtym
samymrokumiałjużtakżedobrzeukształtowanypoglądnaprzedmiot
swychwykładów.TakpiszeotymwliściedoH.W.Rankina,zktórym
prowadziłożywionąkorespondencjędotyczącąsprawreligijnychwokreń
5D.M.Wulff:Psychologiareligii...,s.406.JesttodokonaneprzezWulffastreszń
czenielistuJamesadożonyAlice1zob.TheLettersofWilliamJames.Ed.H.James.
Vol.2.Boston1920,s.75177;L.Simon:GenuineReality.ALifeofWilliamJames.New
York1998,s.2821283.
6R.Otto:MistykaWschoduiZachodu.Analogieiróżnicewyjaśniającejejistotę.
Tłum.T.Duliński.Warszawa2000,s.93194.
7J.E.Smith:Introduction...,s.XVI.
8Cyt.za:D.Capps:„ThatShapeAmI”:TheBearingofMelancholyonJames’sStruń
gglewithReligion.In:TheStruggleforLife.ACompaniontoWilliamJames’s„TheVarietiesof
ReligiousExperience”.Eds.D.CappsandJ.L.Jacobs.Princeton1995,s.106.
9NiedyskutujętuewentualnegowpływunaosobowośćiwrażliwośćreligijnąJameń
saprzyjmowanychprzezniegośrodkówpsychoaktywnych,naprzykładpodtlenkuazotu.
Zob.W.James:SubjectiveEffectsofNitrousOxide.www.des.emory.edu./mfp/jnitrous.
html.(Datadostępu23września2010).
